Η Ρέα Γαλανάκη γράφοντας στο περιοδικό << Ποίηση >> ένα μικροδοκίμιο ( που η
αρμόδιος για τα πολιτιστικά της εφημερίδας ( << Νέα >> 3.7.200 ) το βρήκε άξιο
αναδημοσίευσης ) , έλεγε πως << ο λογοτέχνης δε μπορεί , παρά να διαβάζει Ποίηση
από τα σχολικά του χρόνια ως το τέλος της ζωής του >> . Θα τη ρωτήσω : Αναμφίβολα
πρέπει , αλλά διαβάζει ; Μαθαίνει στα σχολεία τι εστί Ποίηση ; Ακόμα κι οι δάσκαλοι
ξέρουν ; ( Πριν από λίγα χρόνια σ'ένα χωριό της Λάρισας συναντηθήκαμε με τη μονα-
δική δασκάλα , κι όταν τη ρωτήσαμε ποιον ποιητή αγαπάει , μας είπε : Το Βάρναλη .
Θα είδε το όνομα με κεφαλαία και συμπέρανε ) .
Αλλά και σήμερα όταν λέμε Ποιητές , ο πολύς κόσμος ξέρει τα ονόματα 4-5 επώνυμων
και πάρα πέρα μηδέν . ΄Αλλωστε η Ποίηση έχει υποβαθιστεί τόσο , ώστε το κοινό
αποστρέφει το πρόσωπό του από αυτή . Τα ΜΜΕ , οι παρέες , και οι διαφημιστές
προωθούν και επωνυμοποιούν << ποιητές >> χωρίς ποίηση , λογοτέχνες χωρίς λογο-
τεχνία .
Τις προάλλες ( 23.7.2003 ) διάβασα στα << Νέα >> ένα ποίημα του διευθυντή του
περιοδικού << Ποίηση >> Χάρη Βλαβιανού με τίτλο << MAR GINALIA από το Ημε-
ρολόγιο του Ποιήματος ) . ΄Επεσα από τα σύννεφα . Τέτια υψηλή μπουρδολογία
<< επώνυμου >> δεν ξαναδιάβασα . Κι όμως απ'τη μια μεριά , ο χαριτωμένος κατά
τα άλλα Χάρης , υποτίθεται πως διδάσκει ποίηση με το ομώνυμο περιοδικό κι από
την άλλη εφημερίδες και περιοδικά τον κανακεύουν και τον αναγορεύουν ανανεωτή
της νεοελληνικής ποίησης .
Χαντακωτή το καταλαβαίνω , ανανεωτή όχι . ΄Ετσι όμως πως να προωθηθεί η καλή
ποίηση ;
Η κυρία Γαλανάκη προχωρεί και σε κάποιες ατομικές της παραδοξότητες . Λέει : << Τι
όμως διαβάζω ; Από τους κεκοιμημένους εκείνους που άνοιξαν δρόμους στη ζωή μου ή
εκείνους που μου παραστάθηκαν σε ώρες δύσκολες της εφηφείας , της νεότητας >> . Στο
πυρ το εξώτερον όσοι κεκοιμημένοι δεν της άνοιξαν δρόμους στη ζωή της . Και απ'την
άλλη όσοι της παραστάθηκαν . Καλοί , άσχημοι , αφού της παραστάθηκαν τους διαβάζει
και - ενδεχομένως - τους προβάλει . Δηλαδή , αν της παραστάθηκε ο ποιητής
Κουτσομουρίδης θα τον θαυμάζει και θα τον διαβάζει . Και εκ βαθέων αποκαλύπτει πως
<< ινδάλματά >> της είναι οι νέοι της γενιάς της . Οι άλλοι , οι αληθινά επώνυμοι ; Ο
Σικελιανός , ο Ελύτης , ο Ρίτσος , ο Βρεττάκος , ο Σεφέρης ; Δυστυχώς είναι από τους
κεκοιμημένους και δεν μπορούν να της παρασταθούν . Αλλοίμονο όμως ! Οι κεκοιμημένοι
είναι πάντα ζωντανοί . Ενώ πολλοί από τους ζωντανούς ισοβίως κεκοιμημένοι ...
Πως όμως γίνονται οι παρουσιάσεις , πως μεγενθύνονται οι << δημιουργοί >> ; Θα πάρω
για παράδειγμα μια πεντάστηλη παρουσίαση σε μεγάλη αθηναική εφημερίδα ( Νέα
28. 3. 1998 ) . Θεός σχωρέστον , αφού τον χάσαμε πρόσφατα ( Σεπτ . 2003 ) , τον Ηλία
Πετρόπουλο που εν ζωή ενδιέτριβε μεταξύ Αθηνών και Παρισίων . Η παρουσιάστρια
φαίνεται εκστασιασμένη από τον μεγάλο αυτό συγγραφέα που -όπως λέει -τιμήθηκε
από το βασιλιά , αλλά δεν παρέλαβε το βραβείο και ακόμα , δούλεψε στην Τεκτονική
Στοά , χωρίς νάναι μασόνος -και πολλά άλλα απίθανα και παράδοξα !
Για όλα αυτά το περιοδικό << Μανδαγόρας >> οργάνωσε εκδήλωση τιμής στη Γεννάδιο
Βιβλιοθήκη , ( κατάντια της ! ) για να παρουσιάσει τα όσα << λαμπρά >> και ανθ'ων
έπραξε . Και φυσικά , τα βιβλία του , που το καθένα είναι και μια περίπτωση . Ιδού οι
τίτλοι : << Τσόκαρο >> , << Λάθη του Παπαδιαμάντη >> (!!!) , << Τραγιάσκα >> ,
<< Το εγχειρίδιο του καλού κλέφτη >> και το πρόσφατο << Ιστορία της καπότας >> .
Κατά την παρουσιάστρια << όλα αυτά τα βιβλία διαβάζονται μόνο διαγωνίως - όπως
του αρέσει να κάνει >> . Τώρα πως ένα κείμενο μπορεί να διαβαστεί διαγωνίως , δύ-
σκολο να το μάθει κανένας - τουλάχιστον όσοι βρίσκονται εκτός ψυχιατρείου .
Κάτω από αυτή τη ζοφερή πραγματικότητα , η Αγγέλα Καστρινάκη , καθηγήτρια
Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης , με τον τίτλο << Καλλιτέχνες
παρά θιν 'αλός >> , λέει τα πράγματα με τ'ονομά τους , βλέποντας ένα νέο << τόπο
της λογοτεχνίας >> στην πεζογραφία : << ΄Αλλοτε έψαχνε κανείς με το μικροσκόπιο
μήπως ανακαλύψει κανέναν . Τώρα κινδυνεύει να πέσει πάνω τους σε κάθε βήμα ...
΄Αλλοτε είδος εν ανεπάρκεια , τώρα είδος σε υπεραφθονία ... Η υψηλή ποιότητα είναι
εξόχως σημαντικό γνώρισμα >> . Αυτή την τελευταία φράση την εκλαμβάνω ως κατα-
λυτική ειρωνεία μ'αυτό που ακολουθεί . Και η Α. Καστρινάκη για του λόγου το αληθές
δίνει ένα μικρό παράδειγμα : Στο βιβλίο << Φρούτα εποχής >> ( 2000 ) ο Δημήτρης
Στεφανάκης μιλώντας για ένα ήρωά του , γράφει : << Τσ , τσ ! Ο πούστης ο χονδρός
δεν παίζεται , μιλάμε >> . Τώρα τι λένε μιλώντας ο συγγραφέας με τον πούστη του , ο
θεός να βάλει το χέρι του .
Πολλά τέτια υπάρχουν στο βιβλίο μου << Η χυδαιολογία στη Νεοελληνική Λογοτεχνία
με δεκάδες παραδείγματα .
Επειδή ξεκινήσαμε με τη Ποίηση , μ'αυτήν και θα τελειώσουμε , πάλι με τα όσα γράφει
η Καστρινάκη : << Κι όμως μπορούν να γίνουν και καλά έργα με αυτούς τους συνδυασμούς ,
όπως ο θαυμάσιος << Ταχυδρόμος με το Νερούδα εξόριστο σε ακρογιάλι της Ιταλίας .
Μόνο που υπάρχει μια διαφορά : Το έργο εκείνο το δονούσε μια φλογερή ιδέα , η απελευθε-
ρωτική δύναμη της ποίησης για την κατάχτηση της προσωπικής ευτυχίας και της κοινωνικής
δικαιοσύνης >> .
Τώρα πια , η επίκληση της κοινωνικής δικαιοσύνης πέρασε στο περιθώριο των περισσότερων
<< επώνυμων >> , που διαφεντεύουν τη Νεοελληνική Λογοτεχνία μέσω εντύπων και
ραδιοτηλεοπτικών μέσων . Θεωρείται κάτι ξεπερασμένο . Παραγνωρίζουν πως ένας από τους
παράγοντες της κοινωνικής εξέλιξης είναι και η Λογοτεχνία , η κουλτούρα . Γι 'αυτό τα κειμενά
τους διαβάζονται μεταξύ εαυτών και αλλήλων , καθώς είναι άγνωστοι στο πλατύ κοινό .
Κεκοιμημένοι πριν ακόμα κοιμηθούν παντοτινά ...
Η κυρία Γαλανάκη προχωρεί και σε κάποιες ατομικές της παραδοξότητες . Λέει : << Τι
όμως διαβάζω ; Από τους κεκοιμημένους εκείνους που άνοιξαν δρόμους στη ζωή μου ή
εκείνους που μου παραστάθηκαν σε ώρες δύσκολες της εφηφείας , της νεότητας >> . Στο
πυρ το εξώτερον όσοι κεκοιμημένοι δεν της άνοιξαν δρόμους στη ζωή της . Και απ'την
άλλη όσοι της παραστάθηκαν . Καλοί , άσχημοι , αφού της παραστάθηκαν τους διαβάζει
και - ενδεχομένως - τους προβάλει . Δηλαδή , αν της παραστάθηκε ο ποιητής
Κουτσομουρίδης θα τον θαυμάζει και θα τον διαβάζει . Και εκ βαθέων αποκαλύπτει πως
<< ινδάλματά >> της είναι οι νέοι της γενιάς της . Οι άλλοι , οι αληθινά επώνυμοι ; Ο
Σικελιανός , ο Ελύτης , ο Ρίτσος , ο Βρεττάκος , ο Σεφέρης ; Δυστυχώς είναι από τους
κεκοιμημένους και δεν μπορούν να της παρασταθούν . Αλλοίμονο όμως ! Οι κεκοιμημένοι
είναι πάντα ζωντανοί . Ενώ πολλοί από τους ζωντανούς ισοβίως κεκοιμημένοι ...
Πως όμως γίνονται οι παρουσιάσεις , πως μεγενθύνονται οι << δημιουργοί >> ; Θα πάρω
για παράδειγμα μια πεντάστηλη παρουσίαση σε μεγάλη αθηναική εφημερίδα ( Νέα
28. 3. 1998 ) . Θεός σχωρέστον , αφού τον χάσαμε πρόσφατα ( Σεπτ . 2003 ) , τον Ηλία
Πετρόπουλο που εν ζωή ενδιέτριβε μεταξύ Αθηνών και Παρισίων . Η παρουσιάστρια
φαίνεται εκστασιασμένη από τον μεγάλο αυτό συγγραφέα που -όπως λέει -τιμήθηκε
από το βασιλιά , αλλά δεν παρέλαβε το βραβείο και ακόμα , δούλεψε στην Τεκτονική
Στοά , χωρίς νάναι μασόνος -και πολλά άλλα απίθανα και παράδοξα !
Για όλα αυτά το περιοδικό << Μανδαγόρας >> οργάνωσε εκδήλωση τιμής στη Γεννάδιο
Βιβλιοθήκη , ( κατάντια της ! ) για να παρουσιάσει τα όσα << λαμπρά >> και ανθ'ων
έπραξε . Και φυσικά , τα βιβλία του , που το καθένα είναι και μια περίπτωση . Ιδού οι
τίτλοι : << Τσόκαρο >> , << Λάθη του Παπαδιαμάντη >> (!!!) , << Τραγιάσκα >> ,
<< Το εγχειρίδιο του καλού κλέφτη >> και το πρόσφατο << Ιστορία της καπότας >> .
Κατά την παρουσιάστρια << όλα αυτά τα βιβλία διαβάζονται μόνο διαγωνίως - όπως
του αρέσει να κάνει >> . Τώρα πως ένα κείμενο μπορεί να διαβαστεί διαγωνίως , δύ-
σκολο να το μάθει κανένας - τουλάχιστον όσοι βρίσκονται εκτός ψυχιατρείου .
Κάτω από αυτή τη ζοφερή πραγματικότητα , η Αγγέλα Καστρινάκη , καθηγήτρια
Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης , με τον τίτλο << Καλλιτέχνες
παρά θιν 'αλός >> , λέει τα πράγματα με τ'ονομά τους , βλέποντας ένα νέο << τόπο
της λογοτεχνίας >> στην πεζογραφία : << ΄Αλλοτε έψαχνε κανείς με το μικροσκόπιο
μήπως ανακαλύψει κανέναν . Τώρα κινδυνεύει να πέσει πάνω τους σε κάθε βήμα ...
΄Αλλοτε είδος εν ανεπάρκεια , τώρα είδος σε υπεραφθονία ... Η υψηλή ποιότητα είναι
εξόχως σημαντικό γνώρισμα >> . Αυτή την τελευταία φράση την εκλαμβάνω ως κατα-
λυτική ειρωνεία μ'αυτό που ακολουθεί . Και η Α. Καστρινάκη για του λόγου το αληθές
δίνει ένα μικρό παράδειγμα : Στο βιβλίο << Φρούτα εποχής >> ( 2000 ) ο Δημήτρης
Στεφανάκης μιλώντας για ένα ήρωά του , γράφει : << Τσ , τσ ! Ο πούστης ο χονδρός
δεν παίζεται , μιλάμε >> . Τώρα τι λένε μιλώντας ο συγγραφέας με τον πούστη του , ο
θεός να βάλει το χέρι του .
Πολλά τέτια υπάρχουν στο βιβλίο μου << Η χυδαιολογία στη Νεοελληνική Λογοτεχνία
με δεκάδες παραδείγματα .
Επειδή ξεκινήσαμε με τη Ποίηση , μ'αυτήν και θα τελειώσουμε , πάλι με τα όσα γράφει
η Καστρινάκη : << Κι όμως μπορούν να γίνουν και καλά έργα με αυτούς τους συνδυασμούς ,
όπως ο θαυμάσιος << Ταχυδρόμος με το Νερούδα εξόριστο σε ακρογιάλι της Ιταλίας .
Μόνο που υπάρχει μια διαφορά : Το έργο εκείνο το δονούσε μια φλογερή ιδέα , η απελευθε-
ρωτική δύναμη της ποίησης για την κατάχτηση της προσωπικής ευτυχίας και της κοινωνικής
δικαιοσύνης >> .
Τώρα πια , η επίκληση της κοινωνικής δικαιοσύνης πέρασε στο περιθώριο των περισσότερων
<< επώνυμων >> , που διαφεντεύουν τη Νεοελληνική Λογοτεχνία μέσω εντύπων και
ραδιοτηλεοπτικών μέσων . Θεωρείται κάτι ξεπερασμένο . Παραγνωρίζουν πως ένας από τους
παράγοντες της κοινωνικής εξέλιξης είναι και η Λογοτεχνία , η κουλτούρα . Γι 'αυτό τα κειμενά
τους διαβάζονται μεταξύ εαυτών και αλλήλων , καθώς είναι άγνωστοι στο πλατύ κοινό .
Κεκοιμημένοι πριν ακόμα κοιμηθούν παντοτινά ...
Πνευματική Ζωή
τεύχος 157 σ . 88 .89
