Σε ένα χαρακτηριστικό άρθρο του , ο αμερικανός συγγραφέας Sloan Wilson
επισήμανε : << ΄Οταν ήμουν νέος , ο κόσμος ήταν γιομάτος από λογοτεχνικά
λιοντάρια . Ο Ουέλς , ο Μπερναρ Σω , ο Φώνκερ , ο Φίτζεραλντ , ο Σίνκλαιρ
Λούις ,και τόσοι άλλοι . Που είναι τα σημερινά λιοντάρια ; Δεν ακούγονται πια
εκείνοι οι δημιουργικοί βρυχηθμοί που τόσο μας γοήτευαν και μας δίδασκαν >> .
Μπαίνει έτσι ένα πρόβλημα μπροστά μας , που πρέπει να το δούμε και για τον
τόπο μας σε βάθος . Που είναι ο Καζαντζάκης , ο Σικελιανός , ο Καβάφης , ο Ελύ-
της , ο Παπαδιαμάντης ; Κάτι πρέπει να φταίει , γιατί ακόμα και οι νέοι που
μεγαλώνουν σε διαφορετικές συνθήκες από τους παλιότερους , όταν διαβάζουν
ένα βιβλίο << λιονταριού >> δείχνουν τον ενθουσιασμό τους και συγκρίνοντάς
το με κάποια σημερινά , αν δεν τα απορρίπτουν οπωσδήποτε , ( τα σημερινά )
τα βάζουν σε χαμηλότερη κλίμακα .
΄Ενας από τους λόγους που οι σημερινοί συγγραφείς δε δίνουν και μεγάλη σημασία
στην ποιότητα , είναι πως βλέπουν το βιβλίο σαν εμπόρευμα και όχι σαν αποτέλεσμα
ψυχικής ανάγκης , ή πρόθεσης να εκφράσουν την εποχή μας και τον άνθρωπο της
εποχής μας . Πολλοί αγοραστές του , το χρησιμοποιούν σαν ταυτότητα πνευματικού
ανθρώπου .
Σήμερα οι μεγάλοι και επώνυμοι δεν προβάλλονται εξαιτίας της αξίας των βιβλίων
τους , αλλά κ α τ α σ κ ε υ ά ζ ο ν τ α ι . με βάση τους εμπορικούς κανόνες της αγο-
ράς . Οι δημόσιες σχέσεις παίζουν το ρόλο τους . Οι κριτικοί συχνά υπογράφουν
κριτικές που τους δίνουν έτοιμες οι εκδότες ή και οι ίδιοι οι συγγραφείς . Αντί φυ-
σικά κάποιας αμοιβής . Πουλάνε δηλσδή το ονομά τους κι όχι τη κριτική τους σκέψη .
Γι 'αυτό και δεν υπάρχουν κριτικοί , αλλά παρείσακτοι στο χώρο της Κριτικής .
Τα ΜΜΕ συντελούν κι αυτά στην κατασκευή των επώνυμων . Η τηλεόραση και το
ραδιόφωνο φιλοξενούν συγγραφείς κατόπιν εντολής των ιδιοκτητών τους ή παράκλη-
σης των εκδοτών που σχεδόν πάντα εκφράζεται ποικιλότροπα .
Υπάρχει δηλαδή μια πολυπρόσωπη πνευματική μαφία που αποφασίζει ποιος θα
προβληθεί , ποιος θα προτιμηθεί ( ανάλογα με τον εκδότη του ) ποιος θα βραβευτεί ,
ποιος θα συνταξιοδοτηθεί . Και τελικά ποιος θα προτιμηθεί για την αγορά του βιβλίου
του από δημόσιους ή ιδιωτικούς Οργανισμούς .
Οι κινηματογραφιστές ξέροντας αυτήν την αναντιστοιχία ποιότητας και προβολής ως
προς τα βιβλία προτιμούν τα προτότυπα σενάρια για τη συγγραφή των οποίων δίνουν κι
αυτοί κάποιες προτιμήσεις σκηνών και μηνυμάτων . Παλιότερα μεταφορές μυθιστορη-
μάτων στον κινηματογράφο έκαναν μεγάλες επιτυχίες ακόμα και διεθνείς όπως ο
<< Ζορμπάς >> του Καζαντζάκη , το << Ζ >> του Βασιλικού και άλλα . Αυτά είχαν μια
λογική σειρά , μια υπόθεση που ξετυλίγονταν μέσα στα πλαίσια των ανθρώπινων
δυνατοτήτων , των κοινωνικών διεργασιών και επιδιώξεων . ( Τα κείμενα φανταστικής
λογοτεχνίας αποτελούν ξεχωριστό είδος γραφής στην Ιστορία της Λογοτεχνίας ) .
Πέρα από όλα αυτά και από το ότι οι σημερρινοί επώνυμοι πήραν τη θέση τους κάπως
ανώμαλα , υπάρχει και το κλίμα της εποχής μας που τους σπρώχνει όλους σ'αυτήν την
πνευματική ανευθυνότητα . Ζούμε σε μια σ΄γχυση , μέσα στην οποία πολλά πράγματα
αντιστρέφονται και διαστρέφονται . Η αλήθεια με το ψέμα , ο πόλεμος με την ειρήνη ,
η εκμετάλεύση με τον ανθρωπισμό . Πολλοί λογοτέχνες αντί να επιδιώξουν το φω-
τισμό αυτώ των κοινωνικών προτιμούν την αποφυγή . Αυτοί είναι που κάνουν χρυσές
δουλειές γιατί σε τελευταία ανάλυση υπηρετούν το κατεστημένο . Είναι τα καλά
παιδιά των κρατούντων . Οι άλλοι προσπαθούν να πουν στην ουσία και να ερμηνεύσουν
τα γεγονότα , βρίσκουν πολλές και ποικίλες δυσκολίες .
΄Εναν καιρό μάλιστα θεωρούνταν ανατροπείς του καθεστώτος και απολάμβαναν αστυνομικών
και άλλων περιποιήσεων , δεδομένου ότι επικρατούσε η άποψη , που υιοθετήθηκε από το
Κοινοβούλιό μας πως η << σκέψις είναι πράξις >> .
΄Ετσι για να ξεφύγουμε από τους κοινωνικούς προβληματισμούς , περάσαμε στη << σεξουαλική
επανάσταση >> που επηρέασε πολλούς κυρίως πεζογράφους που ανακαλύπτανε του κόσμου
τις ανωμαλίες με τις παράλληλες ψυχικές καταστάσεις και λειτουργίες . Εκεί που οργίαζε
ακόμα και η φαντασία .
Η αλήθεια είναι ( αν θέλουμε να βρούμε μια εξήγηση ) πως πολλοί άνθρωποι ζουν κάτω
από διαφορετικούς κοινωνικούς κανόνες , που αλλάζουν κάθε τόσο . Τα γεγονότα συχνά
ξεπερνούν τα έργα εκείνων των συγγραφέων που << είδαν >> μια μονάχα άποψη ζωής
ή ανθρώπινου χαρακτήρα . Οι αληθινά μεγάλοι συγγραφείς , τα << λιοντάρια >> έγραφαν
για όλους και για όλα μέσα από μια πολυμέρεια . Βασάνιζαν τα κείμενά τους , γιατί ήξεραν
πως θα μετρήσει η ποιότητα κι όχι οι δημόσιες σχέσεις , τα κυκλώματα και η καπατσοσύνη
των εκδοτών . Κι αν θέλαμε να απαντήσουμε στο ερώτημα του αμερικανού συγγραφέα :
<< Γιατί χάθηκαν τα λογοτεχνικά λιοντάρια >> κατασκευάζονται ανάλογα με τους κανόνες
της αγοράς και η κατασκευή τους δεν προωθεί τη λογοτεχνία , αλλά τα συμφέροντα ενός
πολυπρόσωπου κατεστημένου εμπορικού αλλά και πολιτικού .
εκείνοι οι δημιουργικοί βρυχηθμοί που τόσο μας γοήτευαν και μας δίδασκαν >> .
Μπαίνει έτσι ένα πρόβλημα μπροστά μας , που πρέπει να το δούμε και για τον
τόπο μας σε βάθος . Που είναι ο Καζαντζάκης , ο Σικελιανός , ο Καβάφης , ο Ελύ-
της , ο Παπαδιαμάντης ; Κάτι πρέπει να φταίει , γιατί ακόμα και οι νέοι που
μεγαλώνουν σε διαφορετικές συνθήκες από τους παλιότερους , όταν διαβάζουν
ένα βιβλίο << λιονταριού >> δείχνουν τον ενθουσιασμό τους και συγκρίνοντάς
το με κάποια σημερινά , αν δεν τα απορρίπτουν οπωσδήποτε , ( τα σημερινά )
τα βάζουν σε χαμηλότερη κλίμακα .
΄Ενας από τους λόγους που οι σημερινοί συγγραφείς δε δίνουν και μεγάλη σημασία
στην ποιότητα , είναι πως βλέπουν το βιβλίο σαν εμπόρευμα και όχι σαν αποτέλεσμα
ψυχικής ανάγκης , ή πρόθεσης να εκφράσουν την εποχή μας και τον άνθρωπο της
εποχής μας . Πολλοί αγοραστές του , το χρησιμοποιούν σαν ταυτότητα πνευματικού
ανθρώπου .
Σήμερα οι μεγάλοι και επώνυμοι δεν προβάλλονται εξαιτίας της αξίας των βιβλίων
τους , αλλά κ α τ α σ κ ε υ ά ζ ο ν τ α ι . με βάση τους εμπορικούς κανόνες της αγο-
ράς . Οι δημόσιες σχέσεις παίζουν το ρόλο τους . Οι κριτικοί συχνά υπογράφουν
κριτικές που τους δίνουν έτοιμες οι εκδότες ή και οι ίδιοι οι συγγραφείς . Αντί φυ-
σικά κάποιας αμοιβής . Πουλάνε δηλσδή το ονομά τους κι όχι τη κριτική τους σκέψη .
Γι 'αυτό και δεν υπάρχουν κριτικοί , αλλά παρείσακτοι στο χώρο της Κριτικής .
Τα ΜΜΕ συντελούν κι αυτά στην κατασκευή των επώνυμων . Η τηλεόραση και το
ραδιόφωνο φιλοξενούν συγγραφείς κατόπιν εντολής των ιδιοκτητών τους ή παράκλη-
σης των εκδοτών που σχεδόν πάντα εκφράζεται ποικιλότροπα .
Υπάρχει δηλαδή μια πολυπρόσωπη πνευματική μαφία που αποφασίζει ποιος θα
προβληθεί , ποιος θα προτιμηθεί ( ανάλογα με τον εκδότη του ) ποιος θα βραβευτεί ,
ποιος θα συνταξιοδοτηθεί . Και τελικά ποιος θα προτιμηθεί για την αγορά του βιβλίου
του από δημόσιους ή ιδιωτικούς Οργανισμούς .
Οι κινηματογραφιστές ξέροντας αυτήν την αναντιστοιχία ποιότητας και προβολής ως
προς τα βιβλία προτιμούν τα προτότυπα σενάρια για τη συγγραφή των οποίων δίνουν κι
αυτοί κάποιες προτιμήσεις σκηνών και μηνυμάτων . Παλιότερα μεταφορές μυθιστορη-
μάτων στον κινηματογράφο έκαναν μεγάλες επιτυχίες ακόμα και διεθνείς όπως ο
<< Ζορμπάς >> του Καζαντζάκη , το << Ζ >> του Βασιλικού και άλλα . Αυτά είχαν μια
λογική σειρά , μια υπόθεση που ξετυλίγονταν μέσα στα πλαίσια των ανθρώπινων
δυνατοτήτων , των κοινωνικών διεργασιών και επιδιώξεων . ( Τα κείμενα φανταστικής
λογοτεχνίας αποτελούν ξεχωριστό είδος γραφής στην Ιστορία της Λογοτεχνίας ) .
Πέρα από όλα αυτά και από το ότι οι σημερρινοί επώνυμοι πήραν τη θέση τους κάπως
ανώμαλα , υπάρχει και το κλίμα της εποχής μας που τους σπρώχνει όλους σ'αυτήν την
πνευματική ανευθυνότητα . Ζούμε σε μια σ΄γχυση , μέσα στην οποία πολλά πράγματα
αντιστρέφονται και διαστρέφονται . Η αλήθεια με το ψέμα , ο πόλεμος με την ειρήνη ,
η εκμετάλεύση με τον ανθρωπισμό . Πολλοί λογοτέχνες αντί να επιδιώξουν το φω-
τισμό αυτώ των κοινωνικών προτιμούν την αποφυγή . Αυτοί είναι που κάνουν χρυσές
δουλειές γιατί σε τελευταία ανάλυση υπηρετούν το κατεστημένο . Είναι τα καλά
παιδιά των κρατούντων . Οι άλλοι προσπαθούν να πουν στην ουσία και να ερμηνεύσουν
τα γεγονότα , βρίσκουν πολλές και ποικίλες δυσκολίες .
΄Εναν καιρό μάλιστα θεωρούνταν ανατροπείς του καθεστώτος και απολάμβαναν αστυνομικών
και άλλων περιποιήσεων , δεδομένου ότι επικρατούσε η άποψη , που υιοθετήθηκε από το
Κοινοβούλιό μας πως η << σκέψις είναι πράξις >> .
΄Ετσι για να ξεφύγουμε από τους κοινωνικούς προβληματισμούς , περάσαμε στη << σεξουαλική
επανάσταση >> που επηρέασε πολλούς κυρίως πεζογράφους που ανακαλύπτανε του κόσμου
τις ανωμαλίες με τις παράλληλες ψυχικές καταστάσεις και λειτουργίες . Εκεί που οργίαζε
ακόμα και η φαντασία .
Η αλήθεια είναι ( αν θέλουμε να βρούμε μια εξήγηση ) πως πολλοί άνθρωποι ζουν κάτω
από διαφορετικούς κοινωνικούς κανόνες , που αλλάζουν κάθε τόσο . Τα γεγονότα συχνά
ξεπερνούν τα έργα εκείνων των συγγραφέων που << είδαν >> μια μονάχα άποψη ζωής
ή ανθρώπινου χαρακτήρα . Οι αληθινά μεγάλοι συγγραφείς , τα << λιοντάρια >> έγραφαν
για όλους και για όλα μέσα από μια πολυμέρεια . Βασάνιζαν τα κείμενά τους , γιατί ήξεραν
πως θα μετρήσει η ποιότητα κι όχι οι δημόσιες σχέσεις , τα κυκλώματα και η καπατσοσύνη
των εκδοτών . Κι αν θέλαμε να απαντήσουμε στο ερώτημα του αμερικανού συγγραφέα :
<< Γιατί χάθηκαν τα λογοτεχνικά λιοντάρια >> κατασκευάζονται ανάλογα με τους κανόνες
της αγοράς και η κατασκευή τους δεν προωθεί τη λογοτεχνία , αλλά τα συμφέροντα ενός
πολυπρόσωπου κατεστημένου εμπορικού αλλά και πολιτικού .
Είμαι ποιητής και μάγκας
δε είμαι μέλος της ποιητικής ...παράγκας .
Διογένης Γαλήνης
( ανέκδοτο )
Διανοούμενοι του καμπινέ
οδηγούνε τη κούρσα .
Γιώργος Βλάχος
( από το :δεν έχω visa για την ελευθερία )
