Faroese Literature

Η  σύγχρονη Φαιροική λογοτεχνία άρχισε να παίρνει μορφή κατά το δεύτερο μισό του 19ου

αιώνα . Μέχρι τότε . η Φαροική λογοτεχνία στηριζόταν στην παράδοση . ΄Ηταν σχεδόν

προφορική και όπως συνήθως συμβαίνει στην προφορική παράδοση των λαών , περιελάμ-

μβανε κυρίως μπαλάντες επικού ή φανταστικού περιεχομένου με θέματα εμπνευσμένα

από τους μύθους και τους μυθικούς ήρωες .

Το 1846 με την εισαγωγή των κανόνων της τυποποίησης της αρθρογραφίας από τον γλω-

σσολόγο και λαογράφο Βενσέσλαους Ούρλικους Χάμερσχάιμπ δημιουργήθηκαν οι πρου-

ποθέσεις αναφορικά με τη γλώσσα για την ανάπτυξη μιας νέας εθνικής  γραπτής λογοτεχνίας

΄Αλλος σοβαρός  εθνικός λόγος που συνετέλεσε στην εξέλιξη της λογοτεχνίας ήταν και η 

κινητοποίηση του λαού που προώθησε την επανασύσταση του παλαιού Φαιροικού κοινοβου-

λίου που ήατν συγχρόνως και δικαστήριο το 1852 και η κατάργηση του δανέζικου βασιλικού

μονοπωλίου το 1856 .
Χάρη στη σημαντική ανεξαρτοποίηση των νήσων από τη Δανία , την πρώτη αυτή περίοδο
επεκράτησε η πατριωτική ποίηση που ήταν η έκφραση των συναισθημάτων του λαού που
εύρισκε σταδιακά την εθνική του ταυτότητα . Τα πιο σημαντικά δείγματα αυτών των θουρίων
ήταν έργα των Φίερικουρ Πέτερσεν , Ράσμους ΄Εφερσει και Γιοχάνες Πάτουρσον .
Στις αρχές του 20ού αιώνα , η Φαιροική λογοτεχνία είχε πια όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά
που την οδήγησαν στη διαμόρφωση της εθνικής ταυτότητας . Οπρώτος παγκοσμίου φήμης
εκπροσωπός της ήταν ο Γενς Χ . Ο. Ντγιούρχους ήταν πιο απλός στο ύφος και έγραψε
ποιήματα , παραμύθια και θεατρικά έργα με θέματα που άντλησε από την τοπική ιστορία ,
την παράδοση και τους μύθους .
Από το 1930 -1950 , είναι ο << Φαιροικός χρυσός αιώνας >> της φαιροικής λογοτεχνίας ,
όπου κυριάρρχησαν πέντε εξαίρετοι συγγραφείς . Από αυτούς ο Γέργκεν Γιάκομπσεν και ο
Βίλιαμ Χέινεσεν έγραψαν στη Δανική , ενώ ο Κρίστιαν Μάτρας , Χέντρδριν Μπρου και  ο
Μάρτιν Γένσεν έγραψαν στην φαιροική . Ο Μάτρας υπήρξε λυρικός ποιητής μεγάλου βά -
θους και ο στίχος του ήταν η ερμηνεία της ουσίας του φαιροικού πολιτισμού .
Ο Μπρου υπήρξε σπουδαίος στυλίστας , περιέγραψε τη ζωή στο χωριό σε μια μεταβατική
περίοδο και συνέβαλε πολύ στη διαμόρφωση ενός ιδιαίτερου ύφους της Φαιροικής πεζο -
γραφίας . Ο Γένσεν , πεζογράφος , ασχολήθηκε στα διηγήματα και μυθιστορήματα του με
θέματα παρόμοια , αλλά αυτός ενδιαφέρθηκε περισσότερα για τα ψυχολογικά προβλήματα
των ηρώων του και λιγότερο για το ύφος .
΄Ενας άλλος πεζογράφος ήταν ο Γένε Πάουλι Χέινεσεν , ο οποίος είδε τη ζωή στις Φαρόες
και την προσέγγισε μέσα από ένα διεθνισμό και με κάποια στοιχεία σάτιρας . Η ποίηση δεν
έπαψε να προσελκύει πολλούς λογοτέχνες . Ο Πρώτος που έγραψε ποίηση , επηρεασμένος
από σύγχρονους ξένους ποιητές και μετέφρασε επίσης πολλά έργα τους ήταν ο Κάρστεν
Χούνταλ . Πιο προχωρημένος μοντερνιστής ήταν ο Ρέγκιν Νταλ και Στέινμπγερν Μπ .
Γιάκομπσεν . Ο δεύτερος μάλιστα είχε μια τεχνοτροπία παρόμοια με τον ιμαλισμό * του
΄Εζρα Πάουντ . Ανάμεσα στους άαλλους συγγραφείς του 20ού αιώνα που ακολούθησαν
τα σύγχρονα ευρωπαικά ρεύματα , η πιο σημαντική ήταν η Γκούντδρινδ Χέλμανταλ , ποιή -
τρια της οποίας οι στίχοι ξεχωρίζουν στη Φαιροική λογοτεχνία . Αν και ο βίος της Φαιροικής
λογοτεχνίας είναι βραχύς , παρατηρείται ότι είναι πλούσιος και σημαντικός και ως προς τον
αριθμό των λογοτεχνών και ως προς την έκφραση , των οποίων τα έργα , αποτελούν κατά
το πλείστον κραυγή και έκφραση της εθνικήης τους συνέίδησης , η οποία ακούγεται βρο -
ντερή παρά τον μικρό πληθυσμό των 45.000 κατοίκων , ( απογραφή του 1984 ) .

* Ιμαλισμός : Ποιητικό ρεύμα που διαδέχθηκε τον Γαλλικό Συμβολισμό . Ενώ όμως ο
Συμβολισμός είχε μια σύμφυτη συγγένεια με τη μουσική , ο Ιμαλισμός αναζητούσε τις
αντιστοιχίες του στη γλυπτική . Οι Ιμαλιστές έγραψαν σύντομους και πυκνούς σε νόημα
στίχους , που χαρακτηρίζονταν από τέλεια σαφήνεια , όπου η πιστή οπτική εικόνα αντι -
στοιχούσε στον πλήρη ποιητικό λόγο . Ο ΄Εζρα Πάουντ ήταν επικεφαλής του Ιμαλισμού ,
μέχρις ότου , μετά τη στροφή του προς την βορτογραφία , τη θέση του στο κίνημα πήρε
η ΄Ειμυ Λόουελ .



 

Christian_Matras 7 . Dec1900 -16 October 1988

Ο Κρίστιαν Μάτρας γεννήθηκε στο Βινταρέιντι , το πιο βόρειο άκρο στις Φαιρόες νήσους .
Πήγε στο Τόρσχαβν όπου παρακολούθησε μαθήματα στο εκεί γυμνάσιο , μαζί με τους
επίσης συγγραφείς Γουίλιαμ Χέινεσεν και Γιόργκεν-Φραντσ Γιάκομπσεν . Στη συνέχεια
παρακολούθησε στην Κοπενχάγη αρχαία Νορβηγικά , πήρε δίπλωμα Ιατρικής το 1933 και
έγινε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Κοπενχάγης το 1952 .
Το 1985 επέστρεψε στις Φαιρόες και έγινε διευθυντής του τμήματος της Φαιροικής Γλώσσας
στο νεοιδρυθέν Πανεπιστήμιο στο Τόρσχαβν . Σπουδαίο έργο του αναλύει την λογοτεχνία ,
τη γλώσσα και την κουλτούρα αυτών των νήσων , αλλά συγχρόνως σαν ποιητής είναι ένας
από τους πιο σπουδαίους στη Φαιροική λογοτεχνία . Αν και έζησε το μεγαλύτερο μέρος της
ζωής του , μεγαλύτερη ευαισθησία και ζεστασιά .
Αξιόλογος συγγραφέας , ποιητής και γλωσσολόγος ο Καθηγητής Κρίστιαν Μάτρας έφερε
τα απομακρυσμένα αυτά νησιά στο προσκήνιο του λογοτεχνικού γίγνεσθαι .

Ο Γιόργκεν Φραντς Γιάκομπσεν γεννήθηκε στις Φαιρόες , όπου και πέθανε νέος , αφήνοντας
το έργο του ημιτελές . Πολλά υποσχόμενος συγγραφέας κατάφερε με το μυθιστόρημά του
<< Μπάρμπαρα >>                                                        να αγγίζει τη διεθνή φήμη . 

Το βιβλίο αυτό , κατ'αρχήν γραμμένο στα Δανέζικα , ήταν το μοναδικό μυθιστόρημα του
Γιάκομπσεν , το οποίο πέτυχε να γίνει μπεστ σέλλερ  και εξακολουθεί να είναι τα πιο αγα -
πημένα βιβλία στη Δανέζικη και Φαιροική λογοτεχνία .
Το << Μπάρμπαρα >> είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα του τύπου ιστορικού ρομάντζου .
Πρόκειται για μια ιστορία πάθους σε ένα εξωτικό περιβάλλον , όπου υπάρχει και σχετική
πειρατεία . Το ερωτικό στοιχείο είναι ισχυρό . ΄Ενας ξένος διαλύει ένα γάμο και η εξ αυτού
προκύπτουσα αναπόφευκτη κατάσταση , οφείλεται στην ψυχολογία της ίδιας της Μπάρμπα-
ρας . Η ηρωίδα είναι ένας από τους πιο πολύπλοκους χαρακτήρες στην σκανδιναβική λογο -
τεχνία . Ωραία , παθιασμένη , αθώα , αφοσιωμένη , ανήθικη και ανυποψίαστη εντελώς για
την τραγωδία που ζει . Ο Γιάκομπσεν περιγράφει το χαρακτήρα της με μεγάλη προσήλωση
και από αυτή και μόνο την ανάλυση αποκαλύπτεται η ψυχολογική διεισδυτικότητα του
συγγραφέα που γνωρίζει καλά όλες τις πλευρές του ανθρώπινου χαρακτήρα , τις διακυμά -
νσεις της ψυχής και έχει τη δύναμη να φτιάξει από όλα αυτά ένα και μόνο χαρακτήρα στο μυθιστόρημα .

Πνευματική Ζωή τεύχος 160

Φώτης Κωστόπουλος

΄Ενα '' σονέτο ''  του Φώτη Κωστόπουλου για την '' Αμφισβήτηση ''

Ρηχός καημός το πέλαγος βιγλίζει

κι όλοι δειλοί γι'αστροφεγγιά μιλάνε 

συμβιβαστήκανε προχτές και πάνε

νεκροπομποί σε γάμο για το ρύζι ...

Πουλιά κι 'ορίζοντες του Νότου γκρίζοι

σε βρήκανε ξενύχτη , Μαγγελάνε 

του στοχασμού γιδόζευλα κρεμάνε

Και η Κλειώ στερνό τους μετερίζι ...

Μικροί η σοδειά και ξίκικα τα ζύγια .

Του στέρφου λόγου κάψτε τους τιτλούχους !

Ξημέρωσαν του Νου τα μαρμαρύγια !

Ας λείπουν οι καντάδες μεταξύ μας

αμφισβητώντας τώρα τους ευνούχους ,

διαιωνίζουμε την υπαρξή μας ! ...

Μάης 16 . '71

Βαλάντης Βορδός : 2 Ποιήματα

Ωρολόγιο

 

Ήρθες με σβησμένα φωνήεντα
έξαλλους διεστώτες, χαρτοκόπτης για τις άκοπες
σελίδες του δεξιού μου μετατάρσιου, εγκαθιδρύοντας
καθεστώς ύπνου-ξύπνιου/περίπου εφιάλτης
λίγο απ' το αίμα μου διψώντας, κλεισμένη από αιώνες
στο κελί του μυαλού σου, ενθύμημα φρίκης,
αραχνιασμένο πρόσωπο, αλεπουδίσια μούρη.

1μμ

Το δωμάτιο μύριζε σάπιο σίδερο, αναβράζοντα επιρρήματα,
εκτοξευόμενες απειλές αέρος-εδάφους, ασετόν, ντεπόν, ακινετόν
ξεθυμασμένη όζα.
Τότε σαν ριπή θυμήθηκα πώς κάποτε αγάπησα
μια Ρόζα ----Δεν βγαίνει----
Οι ρίμες μου ποτέ
δεν ήταν ρίμες, ήταν πιο πολύ ρίμελ.

Παύση

Τράβηξα την καλύπτρα απ' το πρόσωπό σου
κι αν δεν κοιμόμουνα θα σ' είχα καταλάβει.
Πώς, απορώ, πιάστηκα τόσο κότσος, χωρίς ω μάλιστα
γιατί με λένε Ντίνο και όχι Κωνσταντίνο.

1μμ και κάτι δευτερόλεπτα

Σε είχα επιτέλους καταλάβει έστω αργά
μικρή μου Κλυταιμνήστρα.
Τι θες εδώ πανούργα θεογκόμενα
πλανεύτρα αλητάκι μου κι Αιγισθομαγεμένη;

Κλυταιμνήστρα:

Ήρθα διψώντας για αίμα.
Πάει καιρός που έχω να νιώσω
την ευφορία του φόνου.

Εγώ:

Ευεπίφορο όμμα, Δέσποινά μου,
μάτια όμορφα, χθές ήμασταν μαζί σφιχτά αγκαλιασμένοι
και τώρα τι εικάζεις;
Σολοική παραίσθηση, αφρώδη παλινωδία μου, ήρθε η ώρα λοιπόν;

Πικρή τσακισμένη σιωπή σαν αμύγδαλο.

Κλυταιμνήστρα Μαρία Δέσποινα:
-η φωνή της βγαίνει απ'το μπάνιο-

χλωροφύλλη και χλωροφόρμιο.
Σε βαρέθηκα κι ας μου έκανες τα χατίρια
και παράπονο δεν έχω να πω, μα... γυναίκα είμαι
κι ο φόνος και τ' αλλουνού το πέος με εξιτάρει
και ο κρυφός ο κίνδυνος τρελαίνει τις γυναίκες -όχι
τις κοινές και τις συνηθισμένες, αυτές τρία πουλάκια είναι-
μα τις γυναίκες δεκάδες δορκάδων σαν εμέ..

Εγώ:
Ώστε λοιπόν συντάσσεσαι και με τον Εμπειρίκο τώρα;

-Ήταν έμπειρος αν μη τι άλλο.

Εγώ:

Τσακίσου από τα μάτια μου.
Μου χάλασες το όνειρο κι έγινε εφιάλτης.
Σαν τη βροχή ήρθες και έπεσες στο στεγνό κορμί μου
και σε ρούφηξα όπως το σπέρμα η μήτρα.
Ανάμνηση θα σε καλώ στο εξής. Πρώτα θυμό. Ύστερα πικρία.
Πάντα με τη σωστή σειρά, γιατί ελλοχεύει μέσα μας αλλιώς,
πανούργα μαλακία.
Πάρε τα σύνεργα του φόνου από δω.
Μάζεψε τα στρινγκάκια σου, παρ' και το δονητή σου
πάνε και βγάλ' τα μάτια σου
με τον καινούργιο εραστή σου.

1 και 5 μμ

Ξύπνημα ομιχλώδες και αλαφιασμένο
σαν ξεπέταγμα τρομαγμένης μπεκάτσας.

Κοιτάζω γύρω μου το κενό, τα φώτα απ' τις γρίλιες
της απέναντι πολυκατοικίας.
Προσπαθώ να καταλάβω πού είμαι.
Η κόκκινη ένδειξη του αιρ-κοντίσιον μου δίνει κατεύθυνση
ευθεία-δεξιά-πέντε βήματα αριστερά-τουαλέτα. Κρύο νερό
στο πρόσωπο, κατούρημα, καζανάκι, επιστροφή,
σκοντάφτω σ' ένα βιβλίο το κέρατό μου.

Ανάβεις το φως, γυμνή με τα πόδια μισάνοιχτα.
Το στήθος σου οι κρεμαστοί κήποι της Βαβυλώνας.
Μυρίζεις σαν βρεγμένο κουτάβι.

 

 

 Το τυχερό γατί

 

Χθες ο μπάρμπα Kλεάνθης
πυροβόλησε με το δίκαννο τη
γυναίκα του στο πόδι.
Σημάδευε ένα κοτόπουλο είπε
στην αστυνομία.

Η θεία Τούλα δεν είναι κοτόπουλο
Η θεία Τούλα μοιάζει με

θαλάσσιο ελέφαντα.

Τα περιστέρια στην αυλή
πέταξαν τρομαγμένα και
πήγαν λίγα μέτρα πιο πέρα.

Ένας γάτος βρήκε την ευκαιρία
και άρπαξε ένα περιστέρι
στα αδρανή από καιρό
γαμψά του νύχια.

Μόλις έφυγε το ασθενοφόρο
ξαναγύρισαν.
Ο γάτος ανέβηκε στα κεραμίδια.