Το θέμα των Κρατικών Βραβείων που δίνονται σε βιβλία , έχει πολλές παραμέτρους ,
πολλά ερωτήματα και πολλά ελαττώματα . Υπάρχουν κάποιες διαβάσεις ,
για να φτάσει ο υποψήφιος βραβειολήπτης στη βράβευση . Πρέπει να κάμει πολλές
ενέργειες . Να βγάλει , βασικά , ένα βιβλίο . Μετά να επισκεφθεί πολλούς παρουσιαστές
βιβλίων και κριτικούς λογοτεχνίας ( μέσα ή έξω από εισαγωγικά ) για να αποσπάσει έναν
επικαλυμμένο από υποκειμενισμό και συναλλαγή , όχι πάντα οικονομική , δημόσιο έπαινο
μέσω του Τύπου . Να βάλει λυτούς και δεμένους , που λέει ο λόγος , για να πετύχει
κάποια προβολή ή συνέντευξη στα διάφορα ραδιοτηλεοπτικά μέσα . Να φροντίσει να
γνωρίσει τα μέλη της Επιτροπής σε κάποιο σχεδιασμένο πάρτυ ή πρόσκληση σε
ταβέρνα διά μέσου κοινού φίλου . Αποστολή κάποιων δώρων σε κάποιες ευκαιρίες
( γενεθλίων , εορτών κ.λ.π.) . Και αναζήτηση κάποιου εντύπου που με κείμενό του θα
θεοποιεί ένα -ένα όλα τα μέλη της Επιτροπής ( συχνά χωρίς να διαβάσει τα βιβλία τους ,
όπως κι εκείνοι τα δικά του . Και τέλος χρησιμοποιήση κάποιου κομματικού μηχανισμού
-όχι απαραίτητα κυβερνητικού .
Δε χρειάζεται το βιβλίο του να είναι αριστούργημα . Αρκεί νάχει κάποια πολυτέλεια .
Και καλλιτεχνικό εξώφυλλο . Μ'όλα αυτά μπορεί να γίνει - προσωρινά έστω -
επώνυμος , αφού σ'αυτό το είδος το μέτρο είναι η μετριότητα . Κι όπως λέει ο Μιχάλης
Μπουρμπούλης << Το φλερτ των λογοτεχνών με τη διαφήμιση είναι ένα θύμα ταμπού , ένα
ηθικό πρόβλημα απέναντι απέναντι στην καθαρόαιμη συγγραφή >> .
Ο Νίκος Μπακουνάκης εξάλου , εκφράζοντας την συγκατάνευσή του για τη νέα
επιτροπή απονομής του Κρατικού Βραβείου << γεμίζει ελπίδες ότι κάτι θ'αλλάξει σ'
αυτόν τον κουρασμένο , ταλαιπωρημένο , αλλά πάρα πολύ χρήσιμο θεσμό και για τους
συγγραφείς και για τους αναγνώστες και γενικότερα για τα λεγόμενα λογοτεχνικά ή
πνευματικά ήθη της χώρας >> .
Το ηθικό καθένας το βλέπει διαφορετικά . Αλλά αν αυτή η απονομή -όπως γίνεται -
έχει το ηθικό βάρος , ήθελα νάξερα πόσο βάρος έχει το ανήθικο . Πρέπει να
διευκρινίσουμε πως δεν μας ενδιαφέρουν τα πρόσωπα , όσο ο θεσμός .
Και αςμου απαντήσουν οι βραβειοδότες και οι βραβειολήπτες : Διαβάζονται όλα τα
υποψήφια για βράβεύση βιβλία ή γίνεται επιλογή ; Τα αριστουργηματικά βιβλία για
παράδειγμα του Ιάκωβου Ρήγα από την Αντίκυρα , του Γιώργου Πολυράκη από τη
Θεσσαλονίκη ή του Γιάννη Πουγούνια από την Κάλυμνο , της Ιφιγένειας Διδασκάλου
από την Καστοριά , τα ξέρουν οι Επίτροποι και θα τα διαβάσουν για να τα κρίνουν και
ν'αποφασίσουν . ΄Η μήπως αυτοί οι Επίτροποι , οι οποίοι Επίτροποι , περιστρέφονται
γύρω από δέκα -δεκαπέντε ονόματα συγγραφέων , αλλά και εκδοτών που συναγελάζονται
στο γνωστό στέκι διανοουμένων του Κολωνακίου ;
Η καλύτερη απάντηση είναι αυτή που έδωσε στο Μπακανάκη , μέλος της Επιτροπής ,
όταν τον ρώτησε << αν προοιωνίζονται από τη νέα Επιτροπή ενδιαφέρουσες κρίσεις >> .
<< Η νεκροψία θα το δείξει >> , είπε ο Επίτροπος , με ειλικρίνεια , που μόνο η αυθόρμητη
απάντηση τη δίνει -χωρίς πρότερη σκέψη . Δηλαδή θα << θαφτούν >> πολλοί συγγραφείς .
Και σε διαμαρτυρίες κάποιων , θα γίνει εκταφή και νεκροψία , για να φανεί πως
απονέμεται η Δικαιοσύνη . Δηλαδή οι κριτικοί του απορριφθέντος βιβλίου ή του μη
αναγνωσθέντος , κριθέντος ή μη κριθέντος θα κάνουν ενώπιον του ενδιαφερομένου , τη
δέουσα για την περίσταση συζήτηση διά το << θανόν >> βιβλίον . Μα είμαστε στα καλά μας ;
Μπορούν να διαβαστούν όσα βιβλία εκδίδονται από ανθρώπους που έχουν την άλλη ,
κανονική , δουλειά τους ; Τη Τζίνα Πολίτου , τη Φρατζίσκη Αμπατζοπούλου , τον ΄Εκτορα
Κακναβάτο , τον Αναστάση Βιστωνίτη , το Γιώργο Βέλτσο και τον Δημήτρη Δημητρούλη ,
αγνώστων λοιπών στοιχείων . Αυτοί δηλαδή κρίνουν . Και κάποτε κρίνονται για τις
αποφάσεις τους .
Ας μην τοποθετούμε τους Επιτρόπους μέσα από τις παρέες . Μέσα στο συμβούλιο ,
γίνονται παρέα . Κάποτε σε άλλη Επιτροπή ο καθένας πρότεινε κι ένα όνομα ( φίλου του
ασφαλώς ή συναλλακτικού ) το έγραφε σ'ένα χαρτί , το δίπλωνε , κι όλα τα χαρτιά τα
έβαζαν σ'ένα κουτί και τράβαγε ένας στα τυφλά .΄Οποιο όνομα έβγαινε με το τράβηγμα
έπαιρνε το ΄Α Βραβείο . ΄Υστερα τράβηγμα για το Β' κ.λ.π. Πολλά τραβήγματα δηλαδή .
Κωμικά πράγματα σ'ένα σοβαρό θέμα αυτά τα τραβήγματα .
Το συμπέρασμα είναι πως ο τελικός λόγος της κατευθυνόμενης διαφήμισης και
παντός τύπου προβολής και εντυπώσεων που στοχεύει στην απονομή των Κρατικών
Βραβείων είναι ένα από τα διάφορα << μαγειρέματα >> για να σερβιριστεί σε κάποιους
ο ιδρώτας του αγρίως φορολογούμενου λαού υπό τύπο τιμητικών Βραβείων . Τιμητικών
με υπόστρωμα πνευματικής ατιμίας .
Τι πρέπει να γίνει ; θα ρωτήσει κάποιος καλοπροαίρετος ή μη , κάποιος αρμόδιος
υπουργός που είναι πάντα ή σχεδόν πάντα αθώος του εγκλήματος . Απλούστατα να
καταργηθεί ο θεσμός , γιατί είναι αδύνατο να λειτουργήσει σωστά . Γιατί είναι αδύνατο
να μπούνε στη διαδικασία της κρίσης όλα τα βιβλία που κυκλοφορούν . Κι αφού δε
μπορούν να πείσουν κανέναν , ούτε τους βραβευθέντες , ούτε τους εκδότες ούτε τον
κοινό άνθρωπο , πνευματικό ή όχι , πως μ'αυτόν τον τρόπο εξυπηρετούνται τα
<< λεγόμενα λογοτεχνικά ή πνευματικά ήθη της χώρας >> .
Η αλήθεια είναι πως τα Κρατικά Βραβεία , όπως και οι Τιμητικές Συντάξεις έχουν
γίνει μπάχαλο -και οι αρμόδιοι , αν και το βλέπουν και το ξέρουν , δεν κάνουν τίποτα .
΄Οχι από την ηλίθια συμπεριφορά τους , αλλά γιατί θέλγονται με το << δε βαριέσαι >> ,
και πάσχουν από την αθεράπευτη γραφειοκρατική και σαδιστική νόσο .
Πνευματική Ζωή τεύχος 157
