Η πρώτη ποιητική συλλογή του Manolo

Την πρώτη συλλογή του φίλου Manolo μας έστειλε 
να αναρτήσουμε από το αρχείο του  ο φίλος Θεόδωρος Μπασιάκος .

Gabriel García Márquez

Δάσκαλός μου ο Σοφοκλής

 

<< Η μεγαλύτερη λογοτεχνική επίδραση που έχω δεχθεί είναι ενός ΄Ελληνα συγγραφέα του

Σοφοκλή , και πάντα λέω πως το βιβλίο που έχει επιδράσει περισσότερο στη ζωή μου είναι

<< Ο Οιδίπους Τύραννος >> , είπε ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες στην Ειρήνη Παπά , κατά

τη συνέντευξή του στο Μεξικανικό πρακτορείο ειδήσεων << Νότιμεζ >> .

Η τωρινή Ελλάδα για τον Μάρκες βρίσκεται << σε μια κρίσημη στιγμή της ιστορίας της >>

με την οποία είμαι απόλυτα αλληλέγγυος .
<< Συμπαραστέκομαι απόλυτα στην προσπάθεια πολιτικής και κοινωνικής προόδου , που
γίνεται εκεί , υπογραμμίζει με έμφαση , και ακόμα , είμαι προσωπικός φίλος των κυριότερων
πρωτεργατών αυτής της προόδου >> .
Εν τω μεταξύ σε διάφορες τοποθεσίες και στούντιο στο Μεξικό γυρίζεται αυτές τις ημέρες
η κινηματογραφική απόδοση του διηγήματος του Γκαρσία Μάρκες << Η θλιβερή ιστορία
της αθώας Ερέντιρα και της άκαρδης γιαγιάς της >> .

πάνω σε σενάριο που γράφτηκε από τον ίδιο τον Κολομβιανό συγγραφέα πριν από 14 χρόνια .
Για τη διανομή των ρόλων ο Μαρκές έγραψε τα εξής στο περιοδικό << Προσέρο >> . ΄Οταν
γνώρισα την Ειρήνη Παπά σ' ένα ξενοδοχείο της Ρώμης , με εντυπωσίασε με τη δύναμη ενός
ανεμοστρόβιλου και αμέσως με μάγεψε με την  ανυπότακτη ελληνική καρδιά της .
΄Ομως μου φάνηκε υπερβολικά νέα και λυγερή για να ενσαρκώνει τη γιαγιά . Ο σκηνοθέτης
Ρου Γκουέρρα , μου ζήτησε να κάνω υπομονή . Εντάξει - του είπα - θα το δούμε στο πανί .
Η εκλογή της Ειρήνης Παπά για το ρόλο της γιαγιάς που εκδίδει  την εγγονή της απετέλεσε
μια αληθινή έκπληξη για όσους έχουν διαβάσει την αρχική ιστορία του Γκαρσία Μάρκες ,
κυρίως λόγω της αντίθεσης που υπάρχει ανάμεσα στη περιγραφή της σωματικής διάπλασης
του προσώπου του διηγήματος και της εμφάνισης της Παπά . Ο Μάρκες αρνείται την ευθύνη
αυτή . << Δεν την διάλεξα εγώ . Εγώ είμαι αντίθετος με το ότι η Ειρήνη Παπά παίζει το ρόλο
 της άκαρδης γιαγιάς . Θά ' θελα να έπαιζε την Ερέντιρα , γιατί είναι η πιο νέα , η πιο ωραία
και η πιο λυγερή στη ταινία . Θά 'πρεπε να ήταν η πιο γριά , η πιο χοντρή και η πιο άσχημη >> .
<< Αυτό που συμβαίνει , συνεχίζει και υπογραμμίζει ο Γκαρσία Μάρκες , είναι ότι η ίδια
έχει μετατρέψει το πρόσωπο της γιαγιάς σε κάτι άλλο , ολότελα διαφορετικό , που ίσως νά 'ναι
πολύ πιο καλύτερο  από το ό,τι υπήρχε αρχικά . Το ρόλο της Ερέντιρα παίζει η Βραζιλιανή
Κλαούντια Οχάνα wikipedia.A1udia_Ohana και του Οδυσσέα , ένας σπουδαστής μιας σχολής
κλασσικού χορού της Γερμανίας . Τέλος , ο Μάρκες τόνισε ότι τα οποιαδήποτε βραβεία στους
συγγραφείς δεν έχουν καμιά πρακτική αξία . << Για μένα δεν αντιπροσοπεύουν τίποτε άλλο
από την κορύφωση μια δουλειάς 40 χρόνων , που έτσι κι αλλιώς θα υπήρχε με η χωρίς βραβείο >> .
   
 

   

Γιώργος Τζωρτζάκης

Λιλή Ζωγράφου

Το Κίνημα του Νταντα

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ . ΜΟΡΦΗ ΚΑΙ ΟΥΣΙΑ , ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΥΠΕΡΡΕΑΛΙΣΜΟ

Ο ΥΠΕΡΡΕΑΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ
Ο ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΟΣ
σ . - 92 -

Πριν να αναλύσουμε  το κίνημα του Νταντά , καλό είναι να πάρουμε μια γεύση της διάστασης που έχει για ένα σύγχρονο κοινωνικό κατεστημένο . ΄Ετσι κατά την Encyclopaedia Britannica : << Το Νταντά υπήρξε ένα λογοτεχνικό κίνημα με διεθνές πλαίσιο και χαρακτήρα μηδενιστικό που διάρκεσε από το 1915 ως τα 1922 >> , κατά δε το Larousse << ονομασία εσκεμμένη , κενή νοήματος ( που ) διλάχτηκε στο λεξικό ανάμεσα στις πιο ανώδυνες λέξεις και υιοθετήθηκε από ένα λογοτεχνικό κίνημα που εκδηλώθηκε στα 1916 και που αποσκοπούσε , με τη διακωμώδηση και το παράλογο , το τυχαίο , την ενόραση , να καταστρέψει την παραδοσιακή κοινωνία , παιδεία και τέχνη για να επανεύρη την αυθεντική πραγματικότητα >> .

Στην ουσία κανένα κίνημα δεν προσφέρεται λιγότερο για να ανάλυση από το αντισυμβατικό και μηδενιστικό Νταντά , το οποίο αρνείτο όχι μόνο την κάθε συμβατικότητα αλλά και τον καθωσπρεπισμό , την μουσειακότητα και το καλό γούστο .O Tristan Tzara μάλιστα , από τα ιδρυτικά του μέλη , χάρη κυρίως στην προπαγανδιστική τάση του οποίου το κίνημα οφείλει την εξαπλωσή του , γράφει χαρακτηριστικά : << Ο κυβισμός ήταν μια σχολή ζωγραφικής , ο φουτουρισμός μια πολιτική κίνηση . Το Νταντά είναι μια νοοτροπία >> και << Μην εμπιστευόσαστε το Νταντά . Το Νταντά είναι τα πάντα . Το Νταντά αμφιβάλει για τα πάντα . Αλλά οι πραγματικοί Νταντά είναι εναντίον του Νταντά >> .

Το Νταντά γεννήθηκε γύρω στα 1916 - φέτος συμπληρώνονται ενενήντα χρόνια από την εμφάνισή του και ενώ η Ευρώπη ρημαζόταν από την λαίλαπα του Α' Παγκόσμιου Πολέμου που εκτός από τις καταστροφές που επέφερε -σήμανε και την αρχή μιας ηθικής κρίσης και χρεωκοπίας ιδεών και μιας αναθεώρησης της στάσης ζωής . Παράλληλα με την δυσβάσταχτη ηθική συντριβή , που δημιούργησε στις συνειδήσεις των Ευρωπαίων ο πόλεμος , η εποχή εκείνη σημαδεύτηκε από την εμφάνιση επαναστατικών προσωπικοτήτων -σαν των Darvin , Marx , Freud , Einstein , καλλιτεχνικών κινημάτων σαν του Ιμπρεσσιονισμού και του Φοβισμού , του Κυβισμού και Φουτουρισμού . Η επιστροφή ειςεαυτόν και η ρήξη με την αντικειμενική πραγματικότητα έχει δρομολογηθεί . Οι Ντανταιστές , που στην αρχή στράφηκαν κατά των πολέμων , επιζητούν , όπως και οι διάδοχοί τους υπερρεαλιστές , την αποκάλυψη του κόσμου του ασυνείδητου και τον τορπιλισμό των συμβατικοτήτων και του καλού γούστου .

Δεν είναι τυχαίο ότι ο Huelsenbeck και ο Ball είχαν στην αρχή προσχωρήσει στον εξπρεσιονισμό και ο Arp στον κυβισμό .

Τον Φλεβάρη του 1916 ο Γερμανός ποιητής Hugo Ball έστησε ένα καλλιτεχνικό καμπαρέ στην Ζυρίχη , το Cabaret Voltaire , όπου στην αρχή γίνονταν , σε ένα χώρο με ζωγραφιές και σκίτσα , fauves , εξπρεσσιονιστών , κυβιστών και φουτουριστών , απαγγελίες ποιημάτων των Rimbaud , Apollinaire , Jarry και Laforgue .Πολύ γρήγορα όμως το ήπιο κλίμα άλλαξε . Το νέο κίνημα που προέκυψε ονομάστηκε νταντά , από το άλογο στην γλώσσα των νηπίων ή του ναι ( ντα ντα ) στην ρουμανική ή την ουρά της αγελάδας σε κάποια αφρικανική διάαλεκτο . Οι εεκδηλώσεις τώρα περιορίζονται . Απαγγέλλονται τα << ταυτόχρονα ποιήματα >> ή οι καλλιτέχνες επιδίδονται σε ηχηρούς << θορυβισμούς >> ( bruitismes = θορύβους από κλειδιά ή κιβώτια ) . Το Νταντά έχει γεννηθεί . Πολύ γρήγορα το μικρόβιο του Νταντά μεταδόθηκε στη Γερμανία όπου πήρε πολιτική διάσταση από τους Johannes Baader ,Richard ,Huelsenbeck και Raul Hausmann . Επειδή όμως το πολιτικό στοιχείο ελάχιστη σχέση έχει με το Νταντά , γρήγορα το κίνημα σ' αυτή τουλάχιστον τη μορφή ατόνησε .  

Από την άλλη μεριά για να ξαναγυρίσουμε στη Γαλλία ο Marcel Duchamp με το έργο του : << Το Γυμνό που κατεβαίνει μια σκάλα >> που αποτέλεσε σταθμό στην ιστορία της ζωγραφικής διαρρηγνύει , δίνοντας πλαστικό χαρακτήρα σε ένα έργο ζωγραφικής , τους θεσμούς του με τον νατουραλισμό και ανοίγει τον δρόμο στα ready-made .Τα ready-made συγγενεύουν με τα objets trouvés , όπως τα έβλεπαν οι Κινέζοι και οι Γιαπωνέζοι και έχουν σχέση με την έκφραση του αντικειμενικά τυχαίου που προσδίδουν σ' αυτά οι υπερρεαλιστές . Αλλά από τους Ντανταιστές δίνεται περισσότερη έμφαση στο γεγονός ότι υπονομεύεται το καλό γούστο και ο συμβατικός καθωπρεπισμός , καθώς εκλέγονται κοινότοπα αντικείμενα χρηστικής σημασίας , βλ. Τροχός ποδηλάτου ( 1913 ) , Βάση για κενά μπουκάλια ( 1914 ) και ένα ουρητήριο με τίτλο η Πηγή ( La Fontaine ) .

Πέραν της Γερμανίας , όπου οι Ντανταιστές επεκτείνονται εκτός του Βερολίνου και στην Κολωνία και το Αννόβερο , το κίνημα φτάνει στην Αμερρική εκπροσωπούμενο από διεθνιστές εκπροσώπους του απ'όλα τα μέρη του κόσμου : Jean Arp ,Francis Picabia ( Γαλλία ) , Emy Henning and Hans Richter

( Γερμανία ) , Walter Sterner , Sophie Taneber ( Ελβετία ) .

Και ενώ το κίνημα παρακμάζει στη Ζυρίχη , φτάνει στο Παρίσι όπου συνααντά γερά ριζωμένο τον μοντερνισμό βασισμένο στην παράδοση των Mallarme , Baudelaire , Rimbaund και Jarry . Ηορμή του Νταντά αναχαιτίζεται με αποτελέσματα η << Littérature >> το περιοδικό ιδρύθηκε το 1919 από τους Louis Aragon , Philippe Soupault και André Breton να μην είναι καθαρά ντανταιστικό έντυπο . 

Κάτι που επιτυγχάνεται μόνο με το Bulletin Dada που εκδίδεται τον Φλεβάρη 1920 . Ενώ σαν το αποκορύφωμα των Ντανταιστικών εκδηλώσεων στο Παρίσι κατά την διάρκεια ενός Φεστιβάλ Νταντά εκσφενδονίζονται στους καλλιτέχνες αυγά και μπιφτέκια .

΄Ολα πηγαίνουν καλά για το νέο κίνημα . Το γεγονός όμως της δημόσιας δίκης του Maurice Barres αποκαλύπτει τις διαφορές στους κόλπους του κινήματος και ο Breton προτείνει την σύγκληση συνεδρίου για να διερευνηθεί η θέση του μοντερνισμού . Η σοβαρότητα των προθέσεων του Breton προκαλεί , ως ασύμβατη με το κίνημα , θύελλα αντιδράσεων και παραιτήσεων . O Breton διακόπτει τις σχέσεις του με τον Tzara .Ο Tzara διαφωνεί με τον Picabia . Σε μια βραδιά Νταντά μάλιστα ο Breton , o Aragon και ο Eluard σύρονται ( Ιούλιος 1923 ) , έξω από Παρισινό Θέατρο . Τα γεγονότα αυτά στην ουσία σηματοδοτούν και την διάλυση του Νταντά που κανείς πια δεν παίρνει στα σοβαρά .

΄Ισως το κίνημα διάρκεσε τόσο όσο χρειαζόταν . ΄Οντας άρνηση κατά βάση , δεν κατόρθωσε παρά να προλειάνει το έδαφος για τον Υπερρεαλισμό που αναδύεται από τους κόλπους του . Υπήρχαν όμως μέσα

στον γενικό παραλογισμό του κινήματος θετικά στοιχεία όπως : οι καταγγελίες του πολέμου ,της κακώς εννοούμενης ηθικής και άλλων κοινωνικών δομών , της μουσειακότητας της τέχνης κ.λ.π.

΄Οπως έλεγε ο Jean Arp , οι Ντανταιστές ήθελαν να συλλάβουν τη γλώσσα του φωτός , να προκαλέσουν την εγρήγορση του κόσμου . Γι' αυτό καλούνται ναα δημιουργήσουν καινούργιες λέξεις στα << ταυτόχρονα ποιήματα >> . Τέλος , το Νταντά επιχειρεί μια επίθεση κατά του ορθολογισμού αφού << η διάνοια χαρακτηρίζεται από μια φυσική ανικανότητα να κατανοήσει τη ζωή >> . Ο απόλυτος μηδενισμός του , απλά αντικατοπρίζει την ίδια την εποχή του . Κατά τον Tzara , << κάθε δραστηριότητα είναι μάταιη >> . Κατά τον Breton , << δεν πρέπει ο άνθρωπος ν' αφήνει ίχνη από το περασμά του >> . Οι Ντανταιστές , σαν ακραία συνέπεια των Ρομαντικών πριν απ' τους 

Υπερρεαλιστές , επιχειρούν να ανανεώσουν την κουρασμένη συνείδηση του ανθρώπου , να ανακαλύψουν μια καινούργια σχέση με την πραγματικότητα επικρατεί του σοβαρού σκοπού . Αντίθετα με την βιομηχανοποίηση , την τυπολατρεία , τις χρεωκοπημένες ιδέες , την παραδεδεγμένη αισθητική και τον καθωπρεπισμό , οι Ντανταιστές έρχονται σε ρήξη με τον Νατουραλισμό , τον Κυβισμό και τον Φουτουρισμό , αντικατοπτρίζοντας τον παρανοικό και θρυμματισμένο κόσμο της πραγματικότητας ή όπως αναγράφεται στο Τέλος του Κόσμου του Huelsenbeck :

<< Εδώ που έφτασαν τα πράγματα σε τούτο τον κόσμο

οι αγελάδες κάθονται στα τηλεγραφόξυλα και παίζουν σκάκι .

Ο Παπαγάλος κάτω από τις φούστες της ισπανίδας χορεύτριας

τραγουδάει λυπημένα σαν σαλπιγκτής του επιτελείου 

και τα κανόνια θρηνούν ολημερίς .

Αυτό είναι το τοπίο της λεβάντας για το οποίο μιλούσε

ο κύριος Δήμαρχος όταν έχασε το μάτι του .

Μόνον η πυροσβεστική υπηρεσία

μπορεί να διώξει τον εφιάλτη από την τραπεζαρία ,

όμως όλοι οι σωλήνες του νερού είναι κομμένοι . >>

Παρά το γεγονός ότι ελάχιστα πρωτοτυπεί έναντι των φουτουριστών ( μόνον κατά τον διεθνιστικό του χαρακτήρα ) και έναντι των κυβιστών , αποτελεί ένα μαχητικό κίνημα που μέσα από την απόλυτη άρνηση προετοιμάζει το έδαφος για εκείνο που θα ακολουθήσει , δηλαδή τον υπερρεαλισμό .

Γιατί στην Ιστορία της τέχνης αν το Νταντά είναι άρνηση , ο Υπερρεααλισμός είναι θέση .

ΛΕΝΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΕΛΟΥ

Δοκιμογράφος

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

- C.W.E.Bigsby : << Νταντά και Σουρρεαλισμός >> Ερμής ,1972

- Χέρμπερτ Ρηντ , << Ιστορία της Μοντέρνας Ζωγραφικής >>, εκδ .Υποδομή ,1977

- Χέμπερτ Ρηντ , << Ιστορία της Μοντέρνας Γλυπτικής >> ,εκδ Υποδομή , 1979 .

Charles Bukowski :Εξεγέρσεις

Riots

I’ve watched this city burn twice 


in my lifetime


and the most notable thing


was the arrival of the


politicians in the


aftermath


proclaiming the wrongs of


the system


and demanding new


policies toward and for the


poor.

Εnothing was corrected last 


time.


nothing will be corrected this 


time.

the poor will remain poor.


the unemployed will remain


so.


the homeless will remain


homeless

and the politicians,


fat upon the land, will live


very well.

( Τίτλος Πρωτοτύπου συλλογής :

Sifting Through the Madness for the World ,

the Line , the Way / New Poems . )

 
THE RIOTS by Charles Bukowski from EDEM Norgah on Vimeo.

 Εξεγέρσεις

 είδα τούτη την πόλη

να καίγεται δυο φορές στη ζωή μου

και το πιο αξιοσημείωτο

γεγονός ήταν η αντίδραση

των πολιτικών κατόπιν

εορτής καθώς διακήρυτταν

την αδικία του συστήματος

και απαιτούσαν

καλύτερες συνθήκες

ζωής για τους φτωχούς

και τους αναξιοπαθούντες .

τίποτα δεν διορθώθηκε

την τελευταία 

φορά . ούτε τώρα

θ' αλλάξει τίποτα . οι φτωχοί

θα παραμείνουν φτωχοί .

οι άνεργοι , άνεργοι .

οι άστεγοι , άστεγοι .

και οι πολιτικοί ,

αραχτοί και τραφαντοί

θα πλουτίζουν αιωνίως .

Charles Bukowski
ΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΣΑΙ ΣΤΗΝ ΤΡΕΛΑ

σ . - 241 -

Μετάφραση : Σώτη Τριανταφύλλου

Ντίνος Χριστιανόπουλος

καημένε Μακρυγιάννη να 'ξερες
γιατί το τζάκισες το χέρι σου
το τζάκισες για να χορεύουν σέικ
τα κωλόπαιδα

 Ντίνος Χριστιανόπουλος

 

Θεόδωρος Ντόρρος ο αγνοημένος

Ελάχιστοι θυμούνται σήμερον τον Θεόδωρον Ντόρρον , τον πρώτον υπερρεαλιστήν

΄Ελληνα ποιητήν , ο οποίος με την μοναδική του ποιητικήν συλλογήν  << Στου γλυτωμού το χάζι  >>

τάραξε τα λιμνάζοντα ποιητικά ύδατα της πατρίδος μας . Η συλλογή αυτή του Θεόδωρου Ντόρρου

εξεδόθη εις το Παρίσι και διενέμετο δωρεάν εις τας Αθήνας .

ΙΙ . Πολλαί εικασίαι εγένοντο αναφορικώς προς το όνομα του ποιητού .Ο Γιάννης Κορδάτος δεν 

γνωρίζει αν το Θεόδωρος Ντόρρος είναι ψευδώνυμον ή το πραγματικόν όνομά του .

Ο Μάρκος Αυγέρης το θεωρεί ως ψευδώνυμον άνθρώπου ο οποίος θέλει να δημιουργήσει θόρυβον ,

<< να κάνει ντόρο >> και ο οποίος δεν επίστευεν αρκετά εις την σοβαρότητα του εγχειρήματός του .

Ωστόσον ο Θεόδωρος Ντόρρος ήτο υπαρκτόν πρόσωπον . Επρόκειτο περί Ελληνοαμερικανού

εγκατεστημένου εις το Παρίσι Τα στιχεία του οποίου ευρέθησαν εις τα κατάλοιπα του Θράσου Κα-

στανάκη και είναι σήμερον κατατεθειμένα εις το ΕΛΙΑ . Πέραν πάντως όλων αυτών ο Ντόρρος δεν 

ενεφανίσθη ξανά εις τα γράμματα .

ΙΙΙ . Η ποίησις του Θεοδώρου Ντόρρου εγνώρισεν αντιφατικάς κριτικάς από τους συγχρόνους και

τους μεταγενεστέρους ερευνητάς των ποιημάτων του . Αρχικώς η ποίησίς του επισημαίνεται υπό του

Δ.Μαλτέζου εις το περιοδικόν << Ο Λόγος >> . ΄Οπου θεωρεί τα ποιήματά του υπερραλιστικά εις

το σύνολόν των αν και διακρίνει εις αυτά << κάποια αρχιτεκτονική προσπάθεια >> και μια << στο-

μφώδη >> αναζήτησιν . Ο Μ. Σπιέρος θα γράψει ότι << άξιον προσοχής θεωρώ τον Θεόδωρον

Ντόρρον >> . Ενώ ο Αναστάσιος Δρίβας τον ξεχωρίζει . Ο Μάρκος Αυγέρης παρ' όλον οτι θεωρεί τον

τίτλον παράδοξον και κωμικόν και τας λέξεις του να προέρχονται από το πλέον χαμηλόν γλωσσικόν

ιδίωμα και αι οποίαι δημιουργούν αντιλυρικήν έκφρασιν και αντιποιητικήν διάθεσιν δεν διατίθεται δυσμενώς απέναντι << Στου γλυτωμού το χάζι >> . Αντιθέτως , μάλιστα , παρατηρεί ότι όλα αυτά έχουν μέσα των την σφραγίδα της πρωτοτυπίας και φανερώνουν την αναζήτησιν μιας νέας ποιητικής γλώσσης , την τόλμην και μαζί την επιδεξιότητα του αγνΏστου εξερευνητού των νέων δρόμων και τον εις όλα εξεζητημένον νεωτερισμόν . Ακόμη , συνεχίζει , το έργον του δεν φανερώνει ποιητικήν αλλά έχει εντός του όλας τας χαρακτηριστικάς προθέσεις της μοντέρνας ποιήσεως , τους ριζοσπαστικούς νεωτερισμούς εις την γλώσσαν , εις την κρίσιν και το χάος μιας εποχής , η οποία παρουσιάζεται ως αποφασιστική στροφή εις την ιστορίαν . Και όπου αι παλαιαί μορφαί όλαι αχρηστεύονται και αναμένονται κάποιοι νέοι κόσμοι και νέαι καταστάσεις να λύσουν τους γορδίους δεσμούς  τους οποίους εδημιούργησεν η παλαιά ζωή ... Ο πολύς Mario Vitti δέχεται ότι εις την ποιητικήν συλλογήν << Στου γλυτωμού το χάζι >> θεματική καιγλωσσικόν όργανον προαναγγέλουν κάτι νέον . Ενώ ο Αλέξανδρος Αργυρίου γράφει ότι ασχέτως προς την ποιητικήν αξίαν η οποία δύναται να αποδοθεί εις τον Θεόδωρον Ντόρρον η εκφραστική του τόλμη , ηθελημένη ή όχι , δύναται να θεωρηθεί ότι έτεινε προς τον μοντερνισμόν .

IV. Αντιθέτως ο Λίνος Πολίτης διατείνεται ότι τα ποιήματα του έμειναν εις το περιθώριον και δεν είχον καμμίαν επίδρασιν . Περισσότερον συγκαταβατικός ο Κ.Α.Τρυπάνης παραδέχεται ότι ο Θεόδωρος Ντόρρος και ο Νικήτας Ράντος , αν και ασήμαντοι ποιηταί , είχον προοιωνίσει την ποιητικήν ανανέωσιν , παραβλέποντας τους παραδοσιακούς τρόπους ποιητικής εκφράσεως και δίδοντες εις τον στίχον των << υποσυνείδητα στοιχεία , τα οποία δεν τα ελέγχει ο λόγος >> . Ωστόσον , υποστηρίζει , τα έργα των ήταν ασήμαντα και ελησμονήθησαν . Ο Ανδρέας Καραντώνης , πάλιν , περισσότερον κριτικός και επικριτικός θα γράψει : << O Θεόδωρος Ντόρρος και ο Νικήτας Ράντος είναι οι πρώτοι που έφεραν στα γραμματά μας μια ριπή από τις πνοές που ανατάραζαν την ποίηση στην Ευρώπη , που γύρεψαν να δώσουν δείγματα όχι πια της καθαρής ποίησης , αλλ' αυτού του ποιητικού ξεσπάσματος που γύρεψε να σπάσει κάθε μορφή και να μιλήσει ελεύθερα , αναγκάζοντας την λογική να συμμαχίσει με το υποσυνείδητο . Το δυστύχημα είναι πως και τα δύο ταλέντα στάθηκαν πολύ κατώτερα από τις φωτισμένες προθέσεις των -και γι' αυτό οι στίχοι των δεν έζησαν , δεν επηρέασαν , δεν λογαριάζονται σήμερα για ουσιαστικές αφετηρίες . Κι οι δύο είναι περισσότερον δημοσιογραφικοί εκλαικευτές του ποιητικού μοντερνισμού , παρά νεοέλληνες δημιουργοί . Σαν να μην έζησαν ποτέ στην Ελλάδα , γύρεψαν από μιας αρχής να σταθούν σε επίπεδα παγκόσμια , διεθνή . ΄Ετσι μείναν σκοτεινοί πρόδρομοι και αχνοί προάγγελοι μιας μοντέρνας ποίησης που πήρε σάρκα και οστά από το 1935 και μετά με πρωταγωνιστές και δημιουργούς τον Σεφέρη , τον Ελύτη , τον Εμπειρίκο κ.ά .>> .

V. Εις το ανωτέρω κείμενον του Ανδρέα Καραντώνη ο Mario Vitti παρατηρεί ότι ο κριτικός επιμένων εις τον χαρακτηρισμόν << πρόδρομος >> , αντί του πλέον δοκίμου << πρωτοπόρος >> , έχει ως σκοπόν να μειώνει τον ρόλον των ποιητών αυτών . ΄Η , ίσως , διότι τον ενοχλεί η μαρξιστική φόρτισίς της . Ωστόσον , αυτό το οποίον δεν τολμά να γράψει ευθέως ο Marios Vitti το γράφει ο Δημήτρης Τσάκωνας . ΄Οτι , δηλαδή , ο υπερρεαλισμός του Ντόρρου ημφεσβητήθη όχι μόνον δια να δοθεί το πρωτείον της μοντέρνας ποιήσεως εις την << Στροφήν >> του Σεφέρη , αλλά και διότι τα πλήρη διακυμάνσεων και διακοπών κενά της ποιητικής συλλογής του Ντόρρου θα υπεβίβαζον το νέον κίνημα , αν η ποίησις αυτή εχρεώνετο εις τον υπερρεαλισμόν .

VI . Το ερώτημα το οποίον τίθεται είναι εάν τον Θεόδωρον Ντόρρον τον επηρέασεν η ποίησις η οποία εγράφετο εις το Παρίσι από τους υπερρεαλιστάς ή η ποίησις την οποίαν έγραψαν οι Αμερικάνοι Πάουντ και ΄Ελιοτ . Επ' αυτού την απάντησιν μας δίδουν δύο γνωρίσματα . ΄Ενα εξωτερικόν και ένα εσωτερικόν . Το ένα είναι η άφθονος παρουσία σημείων στίξεως , τα οποία είχον απορρίψει οι υπερρεαλισταί . Το δεύτερον είναι ότι τα ποιήματά του έχουν μιαν σχετικώς εμφανή λογικήν κατάστρωσιν το αμφίσημον έρχεται από εν δεύτερον στρώμα , κοινόν ζητούμενον πάσης ποιητικής ευστοχίας και αποδόσεως . ΄Ηγουν επηρεάζεται από το αμερικανικόν ποιητικόν πρότυπον .

VII . Ως επίλογον του παρόντος παραθέτομεν δύο ποιήματά του :

Ανοιξιάτικα Φύλλα

΄Ολα καινούρια ,

τόσο , που θάρθη κάτι άλλο ,

πιο καινούριο κι απ' αυτά .

Τα φύλλα φρεσκοπράσινα , μιλάνε πιο νοητά

απ' ανθρώπους διαβασμένους .

Πέρασα ένα γέρο .

Κατέβαζε σκουπίδια σε υπόγειο .

Δεν φύσηξαν γι' αυτόνε .

Κατέβαινε βαθειά μεσ' στο σκοτάδι

και από την << Βραδινή Μοναξιά >>*

Είναι η ώρα που ολονώνε η ζωή βαραίνει την ψυχή μου .

Στο πλαϊνό γιαπί ένας εργάτης στήθηκε

ανάμεσα σε δύο φωτάκια ολοκόκκινα .

Μόλις που βλέπει .

Και ξαναρχίζει χτυπητό το πάφλασμα της λάσπης .

Και το σκάψιμο ... Να πάρη μέσα κάποιονε ...

΄Ωρα πολλή

Κουράστηκα , μαζί του ...

Φεύγει κι αυτός μεσ ' στη βροχή

σα νάφησε τον κόσμο ατέλειωτο .

* Το ποίημα ευρίσκεται στην Ποιητική
Ανθολογία Παπύρου Αθήνα 1971 ,
σελίς .299 .

ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

ιστορικός της λογοτεχνίας - κριτικός