Gabriel García Márquez

Δάσκαλός μου ο Σοφοκλής

 

<< Η μεγαλύτερη λογοτεχνική επίδραση που έχω δεχθεί είναι ενός ΄Ελληνα συγγραφέα του

Σοφοκλή , και πάντα λέω πως το βιβλίο που έχει επιδράσει περισσότερο στη ζωή μου είναι

<< Ο Οιδίπους Τύραννος >> , είπε ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες στην Ειρήνη Παπά , κατά

τη συνέντευξή του στο Μεξικανικό πρακτορείο ειδήσεων << Νότιμεζ >> .

Η τωρινή Ελλάδα για τον Μάρκες βρίσκεται << σε μια κρίσημη στιγμή της ιστορίας της >>

με την οποία είμαι απόλυτα αλληλέγγυος .
<< Συμπαραστέκομαι απόλυτα στην προσπάθεια πολιτικής και κοινωνικής προόδου , που
γίνεται εκεί , υπογραμμίζει με έμφαση , και ακόμα , είμαι προσωπικός φίλος των κυριότερων
πρωτεργατών αυτής της προόδου >> .
Εν τω μεταξύ σε διάφορες τοποθεσίες και στούντιο στο Μεξικό γυρίζεται αυτές τις ημέρες
η κινηματογραφική απόδοση του διηγήματος του Γκαρσία Μάρκες << Η θλιβερή ιστορία
της αθώας Ερέντιρα και της άκαρδης γιαγιάς της >> .

πάνω σε σενάριο που γράφτηκε από τον ίδιο τον Κολομβιανό συγγραφέα πριν από 14 χρόνια .
Για τη διανομή των ρόλων ο Μαρκές έγραψε τα εξής στο περιοδικό << Προσέρο >> . ΄Οταν
γνώρισα την Ειρήνη Παπά σ' ένα ξενοδοχείο της Ρώμης , με εντυπωσίασε με τη δύναμη ενός
ανεμοστρόβιλου και αμέσως με μάγεψε με την  ανυπότακτη ελληνική καρδιά της .
΄Ομως μου φάνηκε υπερβολικά νέα και λυγερή για να ενσαρκώνει τη γιαγιά . Ο σκηνοθέτης
Ρου Γκουέρρα , μου ζήτησε να κάνω υπομονή . Εντάξει - του είπα - θα το δούμε στο πανί .
Η εκλογή της Ειρήνης Παπά για το ρόλο της γιαγιάς που εκδίδει  την εγγονή της απετέλεσε
μια αληθινή έκπληξη για όσους έχουν διαβάσει την αρχική ιστορία του Γκαρσία Μάρκες ,
κυρίως λόγω της αντίθεσης που υπάρχει ανάμεσα στη περιγραφή της σωματικής διάπλασης
του προσώπου του διηγήματος και της εμφάνισης της Παπά . Ο Μάρκες αρνείται την ευθύνη
αυτή . << Δεν την διάλεξα εγώ . Εγώ είμαι αντίθετος με το ότι η Ειρήνη Παπά παίζει το ρόλο
 της άκαρδης γιαγιάς . Θά ' θελα να έπαιζε την Ερέντιρα , γιατί είναι η πιο νέα , η πιο ωραία
και η πιο λυγερή στη ταινία . Θά 'πρεπε να ήταν η πιο γριά , η πιο χοντρή και η πιο άσχημη >> .
<< Αυτό που συμβαίνει , συνεχίζει και υπογραμμίζει ο Γκαρσία Μάρκες , είναι ότι η ίδια
έχει μετατρέψει το πρόσωπο της γιαγιάς σε κάτι άλλο , ολότελα διαφορετικό , που ίσως νά 'ναι
πολύ πιο καλύτερο  από το ό,τι υπήρχε αρχικά . Το ρόλο της Ερέντιρα παίζει η Βραζιλιανή
Κλαούντια Οχάνα wikipedia.A1udia_Ohana και του Οδυσσέα , ένας σπουδαστής μιας σχολής
κλασσικού χορού της Γερμανίας . Τέλος , ο Μάρκες τόνισε ότι τα οποιαδήποτε βραβεία στους
συγγραφείς δεν έχουν καμιά πρακτική αξία . << Για μένα δεν αντιπροσοπεύουν τίποτε άλλο
από την κορύφωση μια δουλειάς 40 χρόνων , που έτσι κι αλλιώς θα υπήρχε με η χωρίς βραβείο >> .
   
 

   

Βιβλίο :Η υπόγεια διάβαση για τα κρατικά βραβεία

Το θέμα των Κρατικών Βραβείων που δίνονται σε βιβλία , έχει πολλές παραμέτρους ,

πολλά ερωτήματα και πολλά ελαττώματα . Υπάρχουν κάποιες  διαβάσεις ,

για να φτάσει ο υποψήφιος βραβειολήπτης στη βράβευση . Πρέπει να κάμει πολλές

ενέργειες . Να βγάλει , βασικά , ένα βιβλίο . Μετά να επισκεφθεί πολλούς παρουσιαστές

βιβλίων και κριτικούς λογοτεχνίας ( μέσα ή έξω από εισαγωγικά ) για να αποσπάσει έναν

επικαλυμμένο από υποκειμενισμό και συναλλαγή , όχι πάντα οικονομική , δημόσιο έπαινο

μέσω του Τύπου . Να βάλει λυτούς και δεμένους , που λέει ο λόγος , για να πετύχει

κάποια προβολή ή συνέντευξη στα διάφορα ραδιοτηλεοπτικά μέσα . Να φροντίσει να

γνωρίσει τα μέλη της Επιτροπής σε κάποιο σχεδιασμένο πάρτυ ή πρόσκληση σε

ταβέρνα διά μέσου κοινού φίλου . Αποστολή κάποιων δώρων σε κάποιες ευκαιρίες

( γενεθλίων , εορτών κ.λ.π.) . Και αναζήτηση κάποιου εντύπου που με κείμενό του θα

θεοποιεί ένα -ένα όλα τα μέλη της Επιτροπής ( συχνά χωρίς να διαβάσει τα βιβλία τους ,

όπως κι εκείνοι τα δικά του . Και τέλος χρησιμοποιήση κάποιου κομματικού μηχανισμού

-όχι απαραίτητα κυβερνητικού .

Δε χρειάζεται το βιβλίο του να είναι αριστούργημα . Αρκεί νάχει κάποια πολυτέλεια .

Και καλλιτεχνικό εξώφυλλο . Μ'όλα αυτά μπορεί να γίνει - προσωρινά έστω -

επώνυμος , αφού σ'αυτό το είδος το μέτρο είναι η μετριότητα . Κι όπως λέει ο Μιχάλης

Μπουρμπούλης << Το φλερτ των λογοτεχνών με τη διαφήμιση είναι ένα θύμα ταμπού , ένα

ηθικό πρόβλημα απέναντι απέναντι στην καθαρόαιμη συγγραφή >> .

Ο Νίκος Μπακουνάκης εξάλου , εκφράζοντας την συγκατάνευσή του για τη νέα

επιτροπή απονομής του Κρατικού Βραβείου << γεμίζει ελπίδες ότι κάτι θ'αλλάξει σ'

αυτόν τον κουρασμένο , ταλαιπωρημένο , αλλά πάρα πολύ χρήσιμο θεσμό και για τους

συγγραφείς και για τους αναγνώστες και γενικότερα για τα λεγόμενα λογοτεχνικά ή 

πνευματικά ήθη της χώρας >> .
Το ηθικό καθένας το βλέπει διαφορετικά . Αλλά αν αυτή η απονομή -όπως γίνεται -
έχει το ηθικό βάρος , ήθελα νάξερα πόσο βάρος έχει το ανήθικο . Πρέπει να
διευκρινίσουμε πως δεν μας ενδιαφέρουν τα πρόσωπα , όσο ο θεσμός .
Και αςμου απαντήσουν οι βραβειοδότες και  οι βραβειολήπτες  :  Διαβάζονται όλα τα
υποψήφια για βράβεύση βιβλία ή γίνεται επιλογή ; Τα αριστουργηματικά βιβλία για
παράδειγμα του Ιάκωβου Ρήγα από την Αντίκυρα , του Γιώργου Πολυράκη από τη
Θεσσαλονίκη ή του Γιάννη Πουγούνια από την Κάλυμνο , της Ιφιγένειας Διδασκάλου
από την Καστοριά , τα ξέρουν οι Επίτροποι και θα τα διαβάσουν για να τα κρίνουν και
ν'αποφασίσουν .  ΄Η μήπως αυτοί οι Επίτροποι , οι οποίοι Επίτροποι , περιστρέφονται
γύρω από δέκα -δεκαπέντε ονόματα συγγραφέων , αλλά και εκδοτών που συναγελάζονται
στο γνωστό στέκι διανοουμένων του Κολωνακίου ;
Η καλύτερη απάντηση είναι αυτή που έδωσε στο Μπακανάκη , μέλος της Επιτροπής ,
όταν τον ρώτησε << αν προοιωνίζονται από τη νέα Επιτροπή ενδιαφέρουσες κρίσεις >> .
<< Η νεκροψία θα το δείξει >> , είπε ο Επίτροπος , με ειλικρίνεια , που μόνο η αυθόρμητη
απάντηση τη δίνει -χωρίς πρότερη σκέψη . Δηλαδή θα << θαφτούν >> πολλοί συγγραφείς .
Και σε διαμαρτυρίες κάποιων , θα γίνει εκταφή και νεκροψία , για να φανεί πως
απονέμεται η Δικαιοσύνη . Δηλαδή οι κριτικοί του απορριφθέντος βιβλίου ή του μη
αναγνωσθέντος , κριθέντος ή μη κριθέντος θα κάνουν ενώπιον του ενδιαφερομένου , τη
δέουσα για την περίσταση συζήτηση διά το << θανόν >> βιβλίον . Μα είμαστε στα καλά μας ;
Μπορούν να διαβαστούν όσα βιβλία εκδίδονται από ανθρώπους που έχουν την άλλη ,
κανονική , δουλειά τους ; Τη Τζίνα Πολίτου , τη Φρατζίσκη Αμπατζοπούλου , τον ΄Εκτορα
Κακναβάτο , τον Αναστάση Βιστωνίτη , το Γιώργο Βέλτσο και τον Δημήτρη Δημητρούλη ,
αγνώστων λοιπών στοιχείων . Αυτοί δηλαδή κρίνουν . Και κάποτε κρίνονται για τις 
αποφάσεις τους .
Ας μην τοποθετούμε τους Επιτρόπους μέσα από τις παρέες . Μέσα στο συμβούλιο ,
γίνονται παρέα . Κάποτε σε άλλη Επιτροπή ο καθένας πρότεινε κι ένα όνομα ( φίλου του
ασφαλώς ή συναλλακτικού ) το έγραφε σ'ένα χαρτί , το δίπλωνε , κι όλα τα χαρτιά τα
έβαζαν σ'ένα κουτί και τράβαγε ένας στα τυφλά .΄Οποιο όνομα έβγαινε με το τράβηγμα
έπαιρνε το ΄Α Βραβείο . ΄Υστερα τράβηγμα για το Β' κ.λ.π. Πολλά τραβήγματα δηλαδή .
Κωμικά πράγματα σ'ένα σοβαρό θέμα αυτά τα τραβήγματα .
Το συμπέρασμα είναι πως ο τελικός λόγος της κατευθυνόμενης διαφήμισης και
παντός τύπου προβολής και εντυπώσεων που στοχεύει στην απονομή των Κρατικών
Βραβείων είναι ένα από τα διάφορα << μαγειρέματα >> για να σερβιριστεί σε κάποιους
ο ιδρώτας του αγρίως φορολογούμενου λαού υπό τύπο τιμητικών Βραβείων . Τιμητικών
με υπόστρωμα πνευματικής ατιμίας .
Τι πρέπει να γίνει ; θα ρωτήσει κάποιος καλοπροαίρετος ή μη , κάποιος αρμόδιος
υπουργός που είναι πάντα ή σχεδόν πάντα αθώος του εγκλήματος . Απλούστατα να
καταργηθεί ο θεσμός , γιατί είναι αδύνατο να λειτουργήσει σωστά . Γιατί είναι αδύνατο
να μπούνε στη διαδικασία της κρίσης όλα τα βιβλία που κυκλοφορούν . Κι αφού δε
μπορούν να πείσουν κανέναν , ούτε τους βραβευθέντες , ούτε τους εκδότες ούτε τον
κοινό άνθρωπο , πνευματικό ή όχι , πως μ'αυτόν τον τρόπο  εξυπηρετούνται τα
<< λεγόμενα λογοτεχνικά ή πνευματικά ήθη της χώρας >> .
Η αλήθεια είναι πως τα Κρατικά Βραβεία , όπως και οι Τιμητικές Συντάξεις έχουν
γίνει μπάχαλο -και οι αρμόδιοι , αν και το βλέπουν και το ξέρουν , δεν κάνουν τίποτα .
΄Οχι από την ηλίθια συμπεριφορά τους , αλλά γιατί θέλγονται με το << δε βαριέσαι >> ,
και πάσχουν από την αθεράπευτη γραφειοκρατική και σαδιστική νόσο .


Πνευματική Ζωή τεύχος 157

Ποιήματα Εξορίας

Σε τούτο το νησί της εξορίας θα ιδρυθεί << Μουσείο

Δημοκρατίας >> σαν φόρος τιμής σ'αυτούς

που υπέφεραν για τα φρονήματά τους ...

Κ.Καραμανλής

σε επίσκεψή του στον ΄Αη - Στράτη

Κώστας    Βάρναλης

ΣΤΗΝ ΕΞΟΡΙΑ

Αφιερωμένο στον Γληνό ( Οκτώβρης 1935 )

Μας σιδερώσανε τα χέρια

και μας κλείσαν ολούθε μαλιγχέρια .

Μας  μετρήσανε κάπου εξηνταριά ,

και μιας ζυγιάσαν την ψυχή -βαριά !

Μούδιασε σφιχτόδετα καιρό

χέρι δεξί με χέρι αριστερό .

Μουδιασμένο και τ'άλλο μας που εκράτει

βαλίτσα ή δέμα για τον ΄Αη Στράτη .

Κατάχαμ'Αρετή , Μυαλό και Νιάτα

τον κάλλιον ο χειρότερος επάτα .

Τυχερέ , κείνο τ'άθλιο δειλινό

σε δέσαν με το δάσκαλο Γληνό,

Μεγάλα μάτια αστραφτερά στητός

κι ατάραχος πάνου απ'τη Μοίρα αυτός .

Κοιτούσε την ερχόμενη ευδία

σα νευρικός από την αηδία .

Μαζί μας τελευταίοι με το βαπόρι

πρεζάκηδες , αλάνια , λαθρεμπόροι

ξεπίτηδες , για να φανεί πως ίσια ,

λογιούνται η λευτεριά με τα χασίσια .

Μα το καλογεράκι απ' τ'΄Αγιον ΄Ορος

πού πέταξε τα ράσα , ο θεοφόρος

και το πιάσανε νύχτα στην Ομόνοια

με ξουρισμένα χείλια και σαγόνια ,

μαζί μας δεν τον δέσανε . Βλακεία

να πομψέψουν Πατρίδα και Θρησκεία .

΄Ετσι μας εφόρτωσαν στο βαπόρι

τους πατριώτες οι πατριδεμπόροι .

Εξορία στο λαό , χέρια δεμένα ,

για νάρθει  ο Εξορισμένος απ'τα ξένα ,

να χωρίσει το ΄Εθνος και να βάλει

τη μια μεριά να πολεμάει την άλλη .

Γιάννης   Ρίτσος

( Απόσπασμα ) 

Μόνες περγαμηνές μας τρεις λέξεις

΄Αη - Στράτης  , Μακρόνησος και Γυάρος .

Κι αν αδέξιοι μια μέρα σας φανούν οι στίχοι μας ,

θυμηθείται μονάχα πως γράφτηκαν

κάτω απ'τη μύτη των φρουρών

και με τη λόγχη στο πλευρό μας .

.......................................

Μέσα στα δόντια σφίγγαμε τον πόνο

μέσα στη γλώσσα λυώναμε την πίκρα .

Μενέλαος  Λουντέμης

( Απόσπασμα )

Η φυλακη μας είναι ξέσκεπη εδώ , Ναζίμ ,

Γκρεμότοπος που τον ζώνει η πίκρα .

Εδώ δεν άραξε άλλο τίποτε ποτέ

παρά μονάχα οι δήμιοι κι οι βοριάδες .

Στέφανος   Τηλικίδης

ΕΣΝΑ ΠΑΠΑΣ ΚΟΝΤΟΥΤΣΙΚΟΣ

Εκεί στο φρύδι του γκρεμού , ακρί ν'ακρί στο κύμα ,
Ασλάνια τρία στήσανε , τρεις νιους Μακρονησιώτες .
Πουρνό τον ήλιο γιοματούν , βραδί τον ίδρω πίνουν
Και τ'άγρια τα μεσάνυχτα , λογιάζουν την αγάπη ,
Για τους φτωχούς , τους δύστυχους , για τους αναγκεμένους .
Κι ένας παπάς , κοντούτσικος , γιαγκιόζης και μπιρμπίλης ,
Συχνά-πυκνά στη βίζιτα , πυκνά παρεκαλεί τους :
- Για πείτε , τέκνα μου , το << ναι >> για πιάστε το κοντύλι .
Ταχυά κι αν υπογράψετε , ταχυά στο σπίτι πάτε .


Τίτος  Πατρίκιος

Το συρματόπλεγμα , η βροχή , ο άνεμος
της θάλασσας η βουή μόνιμη κι αμετάθετη
σαν ένας τοίχος φυλακής
το σάπιο πανί του αντίσκηνου :
κανένα χώρισμα ,
Καθώς διάβαινες την πόρτα ,
συχνά δεν ξεχώριζες
αν μπαίνεις ή αν βγαίνεις . ΄Εκανε κρύο .


Μανόλης   Αναγνωστάκης


Είμασταν όλοι μαζί και ξεδιπλώναμε ακούραστα τις ώρες μας
Τραγουδούσαμε σιγά για τις μέρες που θαρχόντανε
φορτωμένες πολύχρωμα οράματα .


Νικηφόρος   Βρεττάκος


΄Εκοβε η φλόγα του δαδιού τη νύχτα σαν ψαλίδι
Ανοίγαμε μια οδοντωτή τρύπα μες στο σκοτάδι
και καταποντιζόμαστε μέσα τους τραγουδώντας .


Στέλιος   Γεράνης


Μπήκαν ληστές στον ύπνο μου κι αδειάζουν την ψυχή μου
Κουράστηκα να περπατώ στου κόσμου τα μεσάνυχτα .


Τάσος    Λειβαδίτης


Κι όταν σου πουν να με πυροβολήσεις
Χτύπα με αλλού - μη σημαδέψεις την καρδιά μου .
Κάπου βαθειά της ζει το παιδικό σου πρόσωπο
Δεν θάθελα να το λαβώσεις ...


Χαρίλαος      Μηχιώτης

Δήμιοι , σύνεργα του πόνου , φυλακές , καρφιά
χαράδρες που ανοίγουν τα βαθιά τους στόματα
τάφοι νεκρών και τάφοι ζωντανών ...  

Πνευματική ζωή τεύχος 165

Η φωτογραφία από το περιοδικό :
Εννεάδα τεύχος 20

΄Αγνωστα ιστορικά ντοκουμέντα

ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ , ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ ,

ΣΟΦΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ κ.λ.π.

ΣΥΓΚΡΟΤΟΥΝ ΟΜΑΔΑ ΓΙΑ ΤΗΝ

ΚΑΤΑΔΙΩΞΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ

<< ΄Εχουμε πάρει απάνω μας την ηθική πρωτοβουλία >>

Η  συγκλονιστική ιστορική Διακήρυξη

Το 1945 σε μια περίοδο κρίσιμης για το Έθνος περίστασης , συγκρροτήθηκε μια

Ομάδα από τους ΄Αγγελο Σικελιανό , Νίκο Καζαντζάκη , Ιωάννη Σοφιανόπουλο ,

Σταμάτη Μερρκούρη , Βασίλη Ρώτα , Μάριο Βάρβογλη , Δημήτρη Φωτιάδη και 

Ροδόλφο Κράους .
 Με διακήρυξή τους γνώριζαν στον Ελληνικό λαό πως : << ΄Εχου-

με πάρει απάνω μας την ηθική πρωτοβουλία (...) να σαλπίσουμε ως τα πέρατα του

ελληνικού μας κόσμου την απέραντή του ευθύνη ν'αγκαλιάσει όλα τ'απορφανισμένα

λείψανα απ'τις οικογένειες των καινούργιων μας ηρώων ... και αυτών των ίδιων μας

ηρώων ... με μια αμέριστη και θετική και οργανωμένη από μέρους του στοργή ...>>

Πολλοί ήρωες για τους οποίους μιλάνε οι Μεγάλοι μας των Γραμμάτων και των

Τεχνών , είχαν γίνει σχεδόν πολίτες δεύτερης κατηγορίας . Γι'αυτήν όπως την προ-

σδιόριζαν -<< κολοσσιαία σημασία του Αγώνα που ξεκινάει από τις 28 Οχτώβρη

και αποκορυφώνεται με την τετράχρονη Αντίσταση ενάντια στον καταχτητή (...) ζητού-

σαν << να ορθωθεί ολόψυχα όλη η Ελλάδα στο Μέγα Ιστορικό της Χρέος ...>>.

Και με τον προσδιορισμό << ΄Ολη η Ελλάδα >> , εννοούσαν την Εθνική Ενότητα ,

την αγάπη και την ομόνοια όλων των Ελλήνων . Γιατί , όπως είπε ο Δημήτρης Φωτιάδης

αργότερα σε συνέντευξή του << διαβλέπαμε πως όλη αυτή η μεταβαρκιζιανή τρομοκρατία

υπεύθυνων και ανεύθυνων , οδηγούσε σε εθνική καταστροφή ...η λέξη Εμφύλιος είχε

αναδυθεί και άρχιζε να παίρνει μορφή ... >>

Αυτήν την ευρύτατης αποδοχής Ομάδα που βρισκόταν για λίγους μήνες σε ενεργή

δραστηριότητα , δεν τη συναντήσαμε σε κανένα ιστορικό ή δοκιμιογραφικό κείμενο .

Ούτε και τη Διακήρυξη σε κάποιο Αρχείο κρατικό ή άλλο . Ως σήμερα είναι εντελώς

άγνωστη . Η Διακήρυξη είχε τυπωθεί σε χιλιάδες αντίτυπα , και στάλθηκε σ'όλες τις

περιοχές της χώρας . Αντί για τίτλο είχε το χαρακτικό , που εκφράζει τους αγώνες του

λαού μας με καταπληκτική σύνθεση γεγονότων .

Δυστυχώς η έκκληση αυτή προς τους << απανταχού έλληνας >> ( όπως κάποτε μια

παρόμοια μετά το 1821 ) , δεν εισακούστηκε γιατί η κρατική τότε φιλοσοφία ήταν

<< ο μη μεθ'ημών , καθ'ημών >> .

΄Οπως και νάχει όμως , η Ομάδα αυτή ήταν και είναι μια απόδειξη , πως εκείνα τα

χρόνια οι Πνευματικοί μας άνθρωποι ακουρμαίνονταν τα χτυποκάρδια του λαού μας

και κάνανε ό, τι μπορούσαν για ν'απαλύνουν τον πόνο του και να συμβάλλουν στην

πραγματοποίηση των προσδοκιών του . ( Το ύφος της Διακήρυξης παραπέμπει μάλλον

στο ύφος του Σικελιανού ) .

Το περιοδικό μας είναι περήφανο γιατί δίνει στη δημοσιότητα αυτό το άγνωστο -

αλλά εθνικά και ιστορικά πολύτιμο -κείμενο ( Φωτοτυπημένο από το πρωτότυπο ) .

Γιάννης Σκαρίμπας

ΤΟ ΤΡΑΙΝΟ

Πως ήταν έτσι , πως μου εφάνη

τόσο μελαγχολικό αυτό το τραίνο ,

σχεδόν όλο πηγαίνω , και δε φτάνει ,

σχεδόν ούτε δε φτάνει ούδε πηγαίνω .

Ούτε θυμάμαι πρωί αν ήταν ,

ή νύχτα κι έλαμπε ο δίσκος της Εκάτης

έτσι του μελαγχολικό όπως εκείταν ,

όπως εγώ είμαι χαύνος του επιβάτης .

΄Οπως σχεδόν παιδί - ωραίον όπως

δεν ξέρω τι με πήρε εντός μου - μόνο

καιρός αν ήταν , ή ήταν δρόμος , ή ήταν τόπος

που ταξιδεύει ( σκέφτομαι ) στο χρόνο ...

Κι όπως βροντάν εντός του οι κρότοι

πότε στατό και πότε χωρίς φρένο

με αναφτούς τους φάρους του στα σκότη

άπιαστο , σερπετό και νυχτωμένο ...

Κι όλο κυλάει στου νου τη ρόδα

( σε τέρμα ή σ' επιστροφή ; ή αιωνιότη ; )

κι είναι σαν ανθοστολισμένο με τα ρόδα

τραίνο που μεταφέρνει μου τη νιότη .

Και πάει σαν άστρο κι ως μέσ' σ' ύπνο

κι ούδε ξέρω για να πω αν σε ποίο :

αν μεσ' σε φέρετρο κείτομαι ή σε λίκνο ,

αν είναι τραίνο αυτό κι εγώ τοπίο .

Πάντως και πάει και πάει κι είναι το τραίνο

και πάει μαζί του η ζωή με τα φτερά της

και πάντως είναι περίεργος ως πηγαίνω

περίεργο πάντως ως είμαι του επιβάτης .

<< Αφιέρωμα στον κορυφαίο νεοέλληνα λογοτέχνη και - μένα -

( του ταπεινού ) φίλου μου , στον Νίκο Μαυροσκότη . 

( Χαλκίδα 1974 )  Γιάννης Σκαρίμπας

Γειά σου Μαυροσκότη

Γιάννης Σκαρίμπας

Πνευματική Ζωή τεύχος 169

Faroese Literature

Η  σύγχρονη Φαιροική λογοτεχνία άρχισε να παίρνει μορφή κατά το δεύτερο μισό του 19ου

αιώνα . Μέχρι τότε . η Φαροική λογοτεχνία στηριζόταν στην παράδοση . ΄Ηταν σχεδόν

προφορική και όπως συνήθως συμβαίνει στην προφορική παράδοση των λαών , περιελάμ-

μβανε κυρίως μπαλάντες επικού ή φανταστικού περιεχομένου με θέματα εμπνευσμένα

από τους μύθους και τους μυθικούς ήρωες .

Το 1846 με την εισαγωγή των κανόνων της τυποποίησης της αρθρογραφίας από τον γλω-

σσολόγο και λαογράφο Βενσέσλαους Ούρλικους Χάμερσχάιμπ δημιουργήθηκαν οι πρου-

ποθέσεις αναφορικά με τη γλώσσα για την ανάπτυξη μιας νέας εθνικής  γραπτής λογοτεχνίας

΄Αλλος σοβαρός  εθνικός λόγος που συνετέλεσε στην εξέλιξη της λογοτεχνίας ήταν και η 

κινητοποίηση του λαού που προώθησε την επανασύσταση του παλαιού Φαιροικού κοινοβου-

λίου που ήατν συγχρόνως και δικαστήριο το 1852 και η κατάργηση του δανέζικου βασιλικού

μονοπωλίου το 1856 .
Χάρη στη σημαντική ανεξαρτοποίηση των νήσων από τη Δανία , την πρώτη αυτή περίοδο
επεκράτησε η πατριωτική ποίηση που ήταν η έκφραση των συναισθημάτων του λαού που
εύρισκε σταδιακά την εθνική του ταυτότητα . Τα πιο σημαντικά δείγματα αυτών των θουρίων
ήταν έργα των Φίερικουρ Πέτερσεν , Ράσμους ΄Εφερσει και Γιοχάνες Πάτουρσον .
Στις αρχές του 20ού αιώνα , η Φαιροική λογοτεχνία είχε πια όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά
που την οδήγησαν στη διαμόρφωση της εθνικής ταυτότητας . Οπρώτος παγκοσμίου φήμης
εκπροσωπός της ήταν ο Γενς Χ . Ο. Ντγιούρχους ήταν πιο απλός στο ύφος και έγραψε
ποιήματα , παραμύθια και θεατρικά έργα με θέματα που άντλησε από την τοπική ιστορία ,
την παράδοση και τους μύθους .
Από το 1930 -1950 , είναι ο << Φαιροικός χρυσός αιώνας >> της φαιροικής λογοτεχνίας ,
όπου κυριάρρχησαν πέντε εξαίρετοι συγγραφείς . Από αυτούς ο Γέργκεν Γιάκομπσεν και ο
Βίλιαμ Χέινεσεν έγραψαν στη Δανική , ενώ ο Κρίστιαν Μάτρας , Χέντρδριν Μπρου και  ο
Μάρτιν Γένσεν έγραψαν στην φαιροική . Ο Μάτρας υπήρξε λυρικός ποιητής μεγάλου βά -
θους και ο στίχος του ήταν η ερμηνεία της ουσίας του φαιροικού πολιτισμού .
Ο Μπρου υπήρξε σπουδαίος στυλίστας , περιέγραψε τη ζωή στο χωριό σε μια μεταβατική
περίοδο και συνέβαλε πολύ στη διαμόρφωση ενός ιδιαίτερου ύφους της Φαιροικής πεζο -
γραφίας . Ο Γένσεν , πεζογράφος , ασχολήθηκε στα διηγήματα και μυθιστορήματα του με
θέματα παρόμοια , αλλά αυτός ενδιαφέρθηκε περισσότερα για τα ψυχολογικά προβλήματα
των ηρώων του και λιγότερο για το ύφος .
΄Ενας άλλος πεζογράφος ήταν ο Γένε Πάουλι Χέινεσεν , ο οποίος είδε τη ζωή στις Φαρόες
και την προσέγγισε μέσα από ένα διεθνισμό και με κάποια στοιχεία σάτιρας . Η ποίηση δεν
έπαψε να προσελκύει πολλούς λογοτέχνες . Ο Πρώτος που έγραψε ποίηση , επηρεασμένος
από σύγχρονους ξένους ποιητές και μετέφρασε επίσης πολλά έργα τους ήταν ο Κάρστεν
Χούνταλ . Πιο προχωρημένος μοντερνιστής ήταν ο Ρέγκιν Νταλ και Στέινμπγερν Μπ .
Γιάκομπσεν . Ο δεύτερος μάλιστα είχε μια τεχνοτροπία παρόμοια με τον ιμαλισμό * του
΄Εζρα Πάουντ . Ανάμεσα στους άαλλους συγγραφείς του 20ού αιώνα που ακολούθησαν
τα σύγχρονα ευρωπαικά ρεύματα , η πιο σημαντική ήταν η Γκούντδρινδ Χέλμανταλ , ποιή -
τρια της οποίας οι στίχοι ξεχωρίζουν στη Φαιροική λογοτεχνία . Αν και ο βίος της Φαιροικής
λογοτεχνίας είναι βραχύς , παρατηρείται ότι είναι πλούσιος και σημαντικός και ως προς τον
αριθμό των λογοτεχνών και ως προς την έκφραση , των οποίων τα έργα , αποτελούν κατά
το πλείστον κραυγή και έκφραση της εθνικήης τους συνέίδησης , η οποία ακούγεται βρο -
ντερή παρά τον μικρό πληθυσμό των 45.000 κατοίκων , ( απογραφή του 1984 ) .

* Ιμαλισμός : Ποιητικό ρεύμα που διαδέχθηκε τον Γαλλικό Συμβολισμό . Ενώ όμως ο
Συμβολισμός είχε μια σύμφυτη συγγένεια με τη μουσική , ο Ιμαλισμός αναζητούσε τις
αντιστοιχίες του στη γλυπτική . Οι Ιμαλιστές έγραψαν σύντομους και πυκνούς σε νόημα
στίχους , που χαρακτηρίζονταν από τέλεια σαφήνεια , όπου η πιστή οπτική εικόνα αντι -
στοιχούσε στον πλήρη ποιητικό λόγο . Ο ΄Εζρα Πάουντ ήταν επικεφαλής του Ιμαλισμού ,
μέχρις ότου , μετά τη στροφή του προς την βορτογραφία , τη θέση του στο κίνημα πήρε
η ΄Ειμυ Λόουελ .



 

Christian_Matras 7 . Dec1900 -16 October 1988

Ο Κρίστιαν Μάτρας γεννήθηκε στο Βινταρέιντι , το πιο βόρειο άκρο στις Φαιρόες νήσους .
Πήγε στο Τόρσχαβν όπου παρακολούθησε μαθήματα στο εκεί γυμνάσιο , μαζί με τους
επίσης συγγραφείς Γουίλιαμ Χέινεσεν και Γιόργκεν-Φραντσ Γιάκομπσεν . Στη συνέχεια
παρακολούθησε στην Κοπενχάγη αρχαία Νορβηγικά , πήρε δίπλωμα Ιατρικής το 1933 και
έγινε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Κοπενχάγης το 1952 .
Το 1985 επέστρεψε στις Φαιρόες και έγινε διευθυντής του τμήματος της Φαιροικής Γλώσσας
στο νεοιδρυθέν Πανεπιστήμιο στο Τόρσχαβν . Σπουδαίο έργο του αναλύει την λογοτεχνία ,
τη γλώσσα και την κουλτούρα αυτών των νήσων , αλλά συγχρόνως σαν ποιητής είναι ένας
από τους πιο σπουδαίους στη Φαιροική λογοτεχνία . Αν και έζησε το μεγαλύτερο μέρος της
ζωής του , μεγαλύτερη ευαισθησία και ζεστασιά .
Αξιόλογος συγγραφέας , ποιητής και γλωσσολόγος ο Καθηγητής Κρίστιαν Μάτρας έφερε
τα απομακρυσμένα αυτά νησιά στο προσκήνιο του λογοτεχνικού γίγνεσθαι .

Ο Γιόργκεν Φραντς Γιάκομπσεν γεννήθηκε στις Φαιρόες , όπου και πέθανε νέος , αφήνοντας
το έργο του ημιτελές . Πολλά υποσχόμενος συγγραφέας κατάφερε με το μυθιστόρημά του
<< Μπάρμπαρα >>                                                        να αγγίζει τη διεθνή φήμη . 

Το βιβλίο αυτό , κατ'αρχήν γραμμένο στα Δανέζικα , ήταν το μοναδικό μυθιστόρημα του
Γιάκομπσεν , το οποίο πέτυχε να γίνει μπεστ σέλλερ  και εξακολουθεί να είναι τα πιο αγα -
πημένα βιβλία στη Δανέζικη και Φαιροική λογοτεχνία .
Το << Μπάρμπαρα >> είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα του τύπου ιστορικού ρομάντζου .
Πρόκειται για μια ιστορία πάθους σε ένα εξωτικό περιβάλλον , όπου υπάρχει και σχετική
πειρατεία . Το ερωτικό στοιχείο είναι ισχυρό . ΄Ενας ξένος διαλύει ένα γάμο και η εξ αυτού
προκύπτουσα αναπόφευκτη κατάσταση , οφείλεται στην ψυχολογία της ίδιας της Μπάρμπα-
ρας . Η ηρωίδα είναι ένας από τους πιο πολύπλοκους χαρακτήρες στην σκανδιναβική λογο -
τεχνία . Ωραία , παθιασμένη , αθώα , αφοσιωμένη , ανήθικη και ανυποψίαστη εντελώς για
την τραγωδία που ζει . Ο Γιάκομπσεν περιγράφει το χαρακτήρα της με μεγάλη προσήλωση
και από αυτή και μόνο την ανάλυση αποκαλύπτεται η ψυχολογική διεισδυτικότητα του
συγγραφέα που γνωρίζει καλά όλες τις πλευρές του ανθρώπινου χαρακτήρα , τις διακυμά -
νσεις της ψυχής και έχει τη δύναμη να φτιάξει από όλα αυτά ένα και μόνο χαρακτήρα στο μυθιστόρημα .

Πνευματική Ζωή τεύχος 160