Czesław Miłosz

Το τραγούδι του τέλους του κόσμου

Τη μέρα του τέλους του κόσμου πετάει μια μέλισσα

Πάνω απ'τα κάρδαμα των Καπουτσίνων .

Μπαλώνει ο ψαράς τα δίχτυα του ,

Πηδούν στη θάλασσα τα χαρούμενα δελφίνια .

Τα νεαρά σπουργιτάκια τιτιβίζουν στις υδρορροές

Και το φίδι κατέχει το χρυσό του δέρμα , που έτσι κι αλλιώς του ανήκει .

Τη μέρα της συντέλειας του κόσμου ,

Περπατούν οι γυναίκες κάτω

Από τις ομπρέλες του ήλιου ,

Κι ο μεθυσμένος κοιμάται κάπου στην άκρια του γρασιδιού

Και οι οπωροπώλες διαλαλούν στους δρόμους τα εμπορεύματά τους

Κι η βάρκα με τα κίτρινα πανιά τριγυρνάει το νησί

Κι ο ήχος του βιολιού κρέμεται στον αέρα

Και των αστεριών η πορεία περνάει από δίπλα μας ,

Μα αυτοί που σκέφτονταν βροντές κι αστραπές

Σίγουρα απογοητεύτηκαν ,

Καθώς κι εκείνοι που ανάμεναν

Σήματα αρχαγγέλων δέχονται πια πως δεν συνέβη

Εκείνο που ανάμεναν .

Κι όσο κανείς ήλιο και φεγγάρι πάνω του θωρεί

Κι οι σκούρκοι στα ρόδια περπατούν

Κι όσο τα γαλαζοαίματα παιδιά γεννιούνται

Κανένας δεν πιστεύει

Πως έχει αυτό συντελεστεί .

Μόνο ο γκριζόμαλλος γέρος ,

Που θα μορούσε προφήτης να είναι ,

Μα δεν είναι ,

Αφού άλλο να κάνει έχει ,

Δηλώνει δένοντας ντομάτες :

Μια άλλη συντέλεια του κόσμου δεν θα υπάρξει ,

Μια άλλη συντέλεια του κόσμου δεν θα ξανάρθει !

Μετάφραση : Σωτήρης Ε. Γυφτάκης

λεξίτυπον 2007 

Σκίτσο : Κωνσταντίνος Παπαμιχαλόπουλος

 

  Piosenka o końcu świata

 
W dzień końca świata
Pszczoła krąży nad kwiatem nasturcji,
Rybak naprawia błyszczącą sieć.
Skaczą w morzu wesołe delfiny,
Młode wróble czepiają się rynny
I wąż ma złotą skórę, jak powinien mieć.W dzień końca świata
Kobiety idą polem pod parasolkami,
Pijak zasypia na brzegu trawnika,
Nawołują na ulicy sprzedawcy warzywa
I łódka z żółtym żaglem do wyspy podpływa,
Dźwięk skrzypiec w powietrzu trwa
I noc gwiaździstą odmyka.
A którzy czekali błyskawic i gromów,
Są zawiedzeni.
A którzy czekali znaków i archanielskich trąb,
Nie wierzą, że staje się już.
Dopóki słońce i księżyc są w górze,
Dopóki trzmiel nawiedza różę,
Dopóki dzieci różowe się rodzą,
Nikt nie wierzy, że staje się już.
Tylko siwy staruszek, który byłby prorokiem,
Ale nie jest prorokiem, bo ma inne zajęcie,
Powiada przewiązując pomidory:
Innego końca świata nie będzie,
Innego końca świata nie będzie.

Ocalenie, 1945

wiersze.doktorzy.

 

Γιάννης Τσαρούχης

ΩΔΗ ΣΤΟΝ ΡΕΝΟΥΑΡ

1972 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ

Λάδι σε χρυσωμένο ξύλο ( Ιδιωτική συλλογή )

Με της τετραφωνίας τη χαρά που ανθίζει απότομα

ένα πρωί σα λουλούδι που στάζει μέλι στα χρόνια των

παιδιών , με το βύθος που ρίχνει στις ψυχές το χρυσο -

ρουμπινί πουλί και το κουκουνάρι του δέντρου των Χρι -

στουγέννων , με τα γαλαζοπράσινα λεμόνια και τις πε -

ταλούδες του δέντρου , με τα λευκά μπαμπάκια των πε -

θαμένων και των ζωντανών , με τις κούνιες και τα τριαν -

τάφυλλα , με τη θάλασσα που είναι δίπλα στον ουρανό σα

σκέψις , με τις κιθάρες που ανακαλύπτουν τα μαθηματι -

κά μέσα στο κουρείο , με τις μελαχρινές σημειώσεις που

παίρνει κάθε ψυχή ζεστή με μελανί μολύβι , με την κάθε

λογής χάντρα , πρασινόχρυση , χρυσοκίτρινη και χρυσο -

ρουμπινένια και χρυσολουλακιά , με το βάθος της από -

λυτης ευτυχίας , με το εξόγκωμα της απόλυτης πίστης ,

με το γάλα στα χείλη , με τη βαθύτητα του μωρού που

βυζαίνει , με το φιλοσοφικό τέλειο μετεωρισμό της γυ -

ναίκας που θηλάζει , με το μέλι της βιολέτας , με την

σκόνη της πεταλούδας , με τον αργό καπνό της ψυχής , 

τον παχύ πηχτό και ατέλειωτο , με τις υδραυλικές εμφα -

νίσεις των μηρών , με τα συμφωνικά χυσίματα της κό -

μης , με την αστραπή της κοιλιάς , με τον εσπερινόν αέρα

του γυμνασιόπαιδος , με το λαιμό του πουκαμίσου , με το

χώμα του κήπου , με τις μυρωδιές του δυοσμαρί και

των σαλιγκαριών , με την θερμή αιωνιότητα των πήλι -

νων αγαλμάτων της ταράτσας , με της κόρης το άλυτο

μυστικό .

΄Οταν οι θεοί επιτρέψανε να βυθιστεί ο άνθρωπος σε

κάθε βαθιά σκιά ευτυχίας μαύρης και κόκκινης και κίτρι -

νης , όταν δέσανε με χρυσάφι κάθε φως για να μη φύγει , 

όταν στερεώσανε τη σάρκα στο θρόνο της ψυχής , όταν

βάλανε το δίχτυ της ψυχής κάτω από τα παιχνίδια της

σάρκας για να μην πέσει και χτυπήσει , όταν φτάσανε

μ'ένα πιάσιμο την ανατολή με τη δύση σαν σφυρί με το

δρεπάνι , όταν το εκατόφυλλο τραντάφυλλο επροσκυνήθη -

κε σαν σύμβολο της ψυχικής εξάψεως που είναι πνοή και

ορμή και θαύμα και σπίρτο και δροσερή φλόγα αθάνατη .

΄Οταν εμεγάλωσε η κοιλιά των βυζαντινών και άνοι -

ξε το αιδοίο της πίστεως σαν αρμονικό σκατό , όλες οι

μουσικές , όλες οι μουσικές ζωντανές και ζεστές με το

απεριόριστο μέλλον , η μουσική της Πολωνίας , η μου -

σική της άπω Γαλλίας , και άπω Γερμανίας , της Αγγλίας , 

της Ισπανίας , του Θιβέτ , των Θηβών , της Μεσσηνίας , 

της Ολλανδίας και του Τυρόλου , και όλες αυτές οι μου -

σικές που πέσανε φυσιολογικά από την κοιλιά των βυζαν -

τινών άρχισαν να χαμογελούν με την αθωότητα του υψω -

μένου πέους και να ενώνονται από δυοσμαρί στο

χώμα σαν τις βαθιές μυρωδιές του περιβολιού , σαν το

φεγγάρι που νύχτα και μέρα μένει πάνω από κάθε παιδί

που το κοιτά όπου και να βρίσκεται το παιδί . Θαυμάσιε

χωρισμέ που ενώνεις , απαίσια ένωση που σκοτώνεις το 

μίσχο που ανθίσανε σαν καλαθίσκοι όλοι οι άνθρωποι ,

αυτοί που έρχονται κι αυτοί που φεύγουν .

1937

ΠΟΙΗΜΑΤΑ 1934-1937

ΑΓΡΑ

σ . - 90 , 91 -

Νίκος Φωκάς

ΤΕΡΑΣ   ΠΟΝΤΙΚΟΣ

΄Ηταν σα λαγός , αλλά με συμπεριφορά

Ποντικίσια -στην πραγματικότητα δεν ξέραμε

Ούτε τη συμπεριφορά του , ούτε το μεγεθός του :

Εξαφανιζόταν που τον έβλεπες , κι έμενες με την αίσθηση

Ενός ίσκιου , ενός χαμένου ποιήματος .

Αυτονόητο πως έπρεπε να εξοντωθεί

Γιατί οι ίσκιοι και τα ποιήματα -το ξέρουμε -τρελλαίνουν ...

Φάκες , γάτες , ποντικοφάρμακα -όλα δοκιμάστηκαν .

Πέρασε κι ο παπάς να κάνει ένα αγιασμό .

Τέλος αναγκασστήκαμε να βάλουμε φωτιά στο σπίτι .

Τον είδαμε να διασχίζει μέσα στις φλόγες τις πρασιές

Μ'εφιαλτικά πηδήματα , σα μες στο στόμα γιγαντιαίας γάτας .

΄Ηταν και πάλι ποίημα , αν θέλετε .

΄Οχι το σκοτεινό , τ'αλλόκοσμο ανατρίχιασμα,

Μ'αυθεντική απεικόνιση της γήινης φρίκης .

1972

ΕΡΜΕΙΑΣ

σ . -31-

Βιβλίο :Η υπόγεια διάβαση για τα κρατικά βραβεία

Το θέμα των Κρατικών Βραβείων που δίνονται σε βιβλία , έχει πολλές παραμέτρους ,

πολλά ερωτήματα και πολλά ελαττώματα . Υπάρχουν κάποιες  διαβάσεις ,

για να φτάσει ο υποψήφιος βραβειολήπτης στη βράβευση . Πρέπει να κάμει πολλές

ενέργειες . Να βγάλει , βασικά , ένα βιβλίο . Μετά να επισκεφθεί πολλούς παρουσιαστές

βιβλίων και κριτικούς λογοτεχνίας ( μέσα ή έξω από εισαγωγικά ) για να αποσπάσει έναν

επικαλυμμένο από υποκειμενισμό και συναλλαγή , όχι πάντα οικονομική , δημόσιο έπαινο

μέσω του Τύπου . Να βάλει λυτούς και δεμένους , που λέει ο λόγος , για να πετύχει

κάποια προβολή ή συνέντευξη στα διάφορα ραδιοτηλεοπτικά μέσα . Να φροντίσει να

γνωρίσει τα μέλη της Επιτροπής σε κάποιο σχεδιασμένο πάρτυ ή πρόσκληση σε

ταβέρνα διά μέσου κοινού φίλου . Αποστολή κάποιων δώρων σε κάποιες ευκαιρίες

( γενεθλίων , εορτών κ.λ.π.) . Και αναζήτηση κάποιου εντύπου που με κείμενό του θα

θεοποιεί ένα -ένα όλα τα μέλη της Επιτροπής ( συχνά χωρίς να διαβάσει τα βιβλία τους ,

όπως κι εκείνοι τα δικά του . Και τέλος χρησιμοποιήση κάποιου κομματικού μηχανισμού

-όχι απαραίτητα κυβερνητικού .

Δε χρειάζεται το βιβλίο του να είναι αριστούργημα . Αρκεί νάχει κάποια πολυτέλεια .

Και καλλιτεχνικό εξώφυλλο . Μ'όλα αυτά μπορεί να γίνει - προσωρινά έστω -

επώνυμος , αφού σ'αυτό το είδος το μέτρο είναι η μετριότητα . Κι όπως λέει ο Μιχάλης

Μπουρμπούλης << Το φλερτ των λογοτεχνών με τη διαφήμιση είναι ένα θύμα ταμπού , ένα

ηθικό πρόβλημα απέναντι απέναντι στην καθαρόαιμη συγγραφή >> .

Ο Νίκος Μπακουνάκης εξάλου , εκφράζοντας την συγκατάνευσή του για τη νέα

επιτροπή απονομής του Κρατικού Βραβείου << γεμίζει ελπίδες ότι κάτι θ'αλλάξει σ'

αυτόν τον κουρασμένο , ταλαιπωρημένο , αλλά πάρα πολύ χρήσιμο θεσμό και για τους

συγγραφείς και για τους αναγνώστες και γενικότερα για τα λεγόμενα λογοτεχνικά ή 

πνευματικά ήθη της χώρας >> .
Το ηθικό καθένας το βλέπει διαφορετικά . Αλλά αν αυτή η απονομή -όπως γίνεται -
έχει το ηθικό βάρος , ήθελα νάξερα πόσο βάρος έχει το ανήθικο . Πρέπει να
διευκρινίσουμε πως δεν μας ενδιαφέρουν τα πρόσωπα , όσο ο θεσμός .
Και αςμου απαντήσουν οι βραβειοδότες και  οι βραβειολήπτες  :  Διαβάζονται όλα τα
υποψήφια για βράβεύση βιβλία ή γίνεται επιλογή ; Τα αριστουργηματικά βιβλία για
παράδειγμα του Ιάκωβου Ρήγα από την Αντίκυρα , του Γιώργου Πολυράκη από τη
Θεσσαλονίκη ή του Γιάννη Πουγούνια από την Κάλυμνο , της Ιφιγένειας Διδασκάλου
από την Καστοριά , τα ξέρουν οι Επίτροποι και θα τα διαβάσουν για να τα κρίνουν και
ν'αποφασίσουν .  ΄Η μήπως αυτοί οι Επίτροποι , οι οποίοι Επίτροποι , περιστρέφονται
γύρω από δέκα -δεκαπέντε ονόματα συγγραφέων , αλλά και εκδοτών που συναγελάζονται
στο γνωστό στέκι διανοουμένων του Κολωνακίου ;
Η καλύτερη απάντηση είναι αυτή που έδωσε στο Μπακανάκη , μέλος της Επιτροπής ,
όταν τον ρώτησε << αν προοιωνίζονται από τη νέα Επιτροπή ενδιαφέρουσες κρίσεις >> .
<< Η νεκροψία θα το δείξει >> , είπε ο Επίτροπος , με ειλικρίνεια , που μόνο η αυθόρμητη
απάντηση τη δίνει -χωρίς πρότερη σκέψη . Δηλαδή θα << θαφτούν >> πολλοί συγγραφείς .
Και σε διαμαρτυρίες κάποιων , θα γίνει εκταφή και νεκροψία , για να φανεί πως
απονέμεται η Δικαιοσύνη . Δηλαδή οι κριτικοί του απορριφθέντος βιβλίου ή του μη
αναγνωσθέντος , κριθέντος ή μη κριθέντος θα κάνουν ενώπιον του ενδιαφερομένου , τη
δέουσα για την περίσταση συζήτηση διά το << θανόν >> βιβλίον . Μα είμαστε στα καλά μας ;
Μπορούν να διαβαστούν όσα βιβλία εκδίδονται από ανθρώπους που έχουν την άλλη ,
κανονική , δουλειά τους ; Τη Τζίνα Πολίτου , τη Φρατζίσκη Αμπατζοπούλου , τον ΄Εκτορα
Κακναβάτο , τον Αναστάση Βιστωνίτη , το Γιώργο Βέλτσο και τον Δημήτρη Δημητρούλη ,
αγνώστων λοιπών στοιχείων . Αυτοί δηλαδή κρίνουν . Και κάποτε κρίνονται για τις 
αποφάσεις τους .
Ας μην τοποθετούμε τους Επιτρόπους μέσα από τις παρέες . Μέσα στο συμβούλιο ,
γίνονται παρέα . Κάποτε σε άλλη Επιτροπή ο καθένας πρότεινε κι ένα όνομα ( φίλου του
ασφαλώς ή συναλλακτικού ) το έγραφε σ'ένα χαρτί , το δίπλωνε , κι όλα τα χαρτιά τα
έβαζαν σ'ένα κουτί και τράβαγε ένας στα τυφλά .΄Οποιο όνομα έβγαινε με το τράβηγμα
έπαιρνε το ΄Α Βραβείο . ΄Υστερα τράβηγμα για το Β' κ.λ.π. Πολλά τραβήγματα δηλαδή .
Κωμικά πράγματα σ'ένα σοβαρό θέμα αυτά τα τραβήγματα .
Το συμπέρασμα είναι πως ο τελικός λόγος της κατευθυνόμενης διαφήμισης και
παντός τύπου προβολής και εντυπώσεων που στοχεύει στην απονομή των Κρατικών
Βραβείων είναι ένα από τα διάφορα << μαγειρέματα >> για να σερβιριστεί σε κάποιους
ο ιδρώτας του αγρίως φορολογούμενου λαού υπό τύπο τιμητικών Βραβείων . Τιμητικών
με υπόστρωμα πνευματικής ατιμίας .
Τι πρέπει να γίνει ; θα ρωτήσει κάποιος καλοπροαίρετος ή μη , κάποιος αρμόδιος
υπουργός που είναι πάντα ή σχεδόν πάντα αθώος του εγκλήματος . Απλούστατα να
καταργηθεί ο θεσμός , γιατί είναι αδύνατο να λειτουργήσει σωστά . Γιατί είναι αδύνατο
να μπούνε στη διαδικασία της κρίσης όλα τα βιβλία που κυκλοφορούν . Κι αφού δε
μπορούν να πείσουν κανέναν , ούτε τους βραβευθέντες , ούτε τους εκδότες ούτε τον
κοινό άνθρωπο , πνευματικό ή όχι , πως μ'αυτόν τον τρόπο  εξυπηρετούνται τα
<< λεγόμενα λογοτεχνικά ή πνευματικά ήθη της χώρας >> .
Η αλήθεια είναι πως τα Κρατικά Βραβεία , όπως και οι Τιμητικές Συντάξεις έχουν
γίνει μπάχαλο -και οι αρμόδιοι , αν και το βλέπουν και το ξέρουν , δεν κάνουν τίποτα .
΄Οχι από την ηλίθια συμπεριφορά τους , αλλά γιατί θέλγονται με το << δε βαριέσαι >> ,
και πάσχουν από την αθεράπευτη γραφειοκρατική και σαδιστική νόσο .


Πνευματική Ζωή τεύχος 157