Κυριακή 4 Νοεμβρίου 2012

Θάνος Φωσκαρίνης



ΠΡΟ ΤΩΝ ΕΠΟΧΩΝ


αν μπορούσα τουλάχιστον να κοιμηθώ
μες στ'ανοιχτό λαρύγγι του βασιλικού
ν'ανασάνω τόσο που τα χέρια των Ναζί να μη με φτάνουν
αλλά η ευλογία του παπά Ησαΐα των Σαλώνων όπως ,  ναι , όπως
χαϊδεύει τα όπλα γεμίζοντας τους κάλυκες ιαματικό λευκό
και να μην είμαι των οδών ο ελκόμενος
μήτε -προς Θεού -γέρος
αλλ'αφότου δίψασα για κρήνες και ρυάκια
να 'χω πλάι μου τη Θηρεσία Μακρή , Κόρη των Αθηνών , 1810
και τα παιδιά της παλατινής ανθολογίας

αν μπορούσα τουλάχιστον να ξαπλωθώ
πάνω στα χείλη της θείας Γκάρμπο
και να μη σκιάζομαι όσους αφήνουν
πάχνη ρολογιών μες στα καμένα σπίτια
ούτε αλλιώς να μπαίνουν στο λαιμό μου κόκκαλα νεκρών
με τη καρδιά μου κείνη λέω την κακομοίρα Ιλιάδα
όλο να τρεμουλιάζει και όλο να ταράττεται
αν μπορούσα τουλάχιστον να ξαπλωθώ
στην αθλιότητα πάνω δίνοντας βίο νέο και άγιο

Γιατί ναι σίγουρα πρέπει κι εγώ να μαρτυρήσω το Καλόν υπακούοντας όμως το
Χείριστον πρώτα για να ξέρω καλά πόσες λέξεις θα 'χω να δώσω γράμμα ένα
πίσω να μην ξεμείνει καθώς θα μπαίνουμε στα Νίπτρα


[ Βαλπαντάνα ( 1986 ) ]
περιοδικό : δυτικές ἰνδίες
Μάιος 2003

Σάββατο 3 Νοεμβρίου 2012

Θεόδωρος Μπασιάκος



ΟΜΗΡΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΑΡ. 11
 
 
Η γραβάτα του Γιεσένιν στο λαιμό μιανού σκύλου
Η σκιά των παιδιών π'αγαπιούνται μπρος στις πόρτες
της νύχτας

΄Ενα φάλτσο ρεφρέν μιας μπάντας αόμματων κουρελήδων
στο σταυροδρόμι
- τζουμ πατρακ μπουμ ( ί  ι  ι ι ι ί ) μπουμ -

Ο κηλεπίδεσμος του φορτοεκφορτωτή
Μια λεκάνη ζεστό νερό για το ποδόλουτρο της πωλή -
τριας

΄Ενα φάλτσο ρεφρέν ...

Τα καλάσνικωφ του μαχητή της αντίστασης στη Φα -
λούτζα
Η πέτρα που πετάει στα ελικόπτερα ο 8ρονος παλαι -
στίνιος

΄Ενα φάλτσο ρεφρέν ...

σ . 31

Παρασκευή 2 Νοεμβρίου 2012

Λιλή Ζωγράφου : Ο ηλιοπότης Ελύτης











Είναι ωραίο να συνειδητοποιείς κάποια στιγμή
πως , μια γέννηση που συνέβη με χιλιάδες άλλες ,
απομονώνεται κι απκτά τη σημασία δώρου .
Δώρα , στους λαούς που τους γεννούν , είναι
οι ποιητές , οι ζωγράφοι , οι γλύπτες , οι μουσικοί .
Δώρο μας είναι κι ο Ελύτης , που γεννήθηκε
πριν εξήντα χρόνια . Μια μεγάλη ποιητική φυ -
σιογνωμία της Ελλάδας .

Ο Οδυσέας Ελύτης γεννήθηκε στα 1911 , στο
Ηράκλειο της Κρήτης από γονιούς Μυτιληνιούς .
Πολύ νέος , στα 1935 , είκοσι τεσσάρων χρό -
νων δημοσιεύει τα πρώτα του ποιήματα στο πε -
ριοδικό << Νέα Γράμματα >> .
Στα 1940 κυκλοφορεί το πρώτο του βιβλίο
<< Προσανατολισμοί >> .
Στα 1943 ακολουθεί δεύτερη ποιητική συλλο -
γή << ΄Ηλιος ο Πρώτος >> .
Στα 1945 , το τρίτο βιβλίο << ΄Ασμα ηρωικό και πέν -
θιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας >> .
Ακολουθούν δεκατέσσερα χρόνια σιγής και 
στα 1959 έρχεται το << ΄Αξιον Εστί >> κι αμέσως με -
τά οι << ΄Εξη και μια τύψεις για τον ουρανό >> .

Μάταια όμως θα ψάξουμε για εργασίες σχε -
τικές με το έργο του , είτε θέλουμε να το μελετή -
σουμε , είτε να κάνουμε μιαν άλλη εργασία πάνω 
σ'αυτό . Δεν υπάρχει σχεδόν τίποτα .
 - Γιατί ;
Στον τόπο μας συμβαίνει κάτι άγρια θλιβερό .
Η σιωπή αρχίζει εκεί που ο δημιουργός δεν
χρειάζεται πια επιείκια . Αν και , για να ακριβο -
λογούμε , ο Ελύτης δεν χρειάστηκε ποτέ επιεί -
κεια . Σ'έναν άλλο τόπο , που το κατεστημένο δεν
θά 'τρεμε από την ορμητική απειλή της νιότης ,
οι << Προσανατολισμοί >> θά'χαν χαιρετιστεί σαν η
Αναγέννηση στην Ελληνική ποίηση .
Αλλά δεν αγαπούμε την Ελλάδα . Δεν έχουμε
περηφάνεια , γι'αυτό δεν έχουμε πνευματική
φυσιογνωμία και κατά συνέπεια , ούτε προσω -
πικότητα . Ούτε για ν'αγαπήσουμε αυθόρμητα έ -
να έργο τέχνης , ούτε για να διακηρύξουμε την 
πίστη μας σ'έναν δημιουργό αλλά ούτε και για
να απορίψουμε κάποιον .
Ως πότε όμως , αναρωτιόμαστε , θα υποκρινό -
μαστε ταπεινοφροσύνη , θρηνώντας για το χαμηλό
και καθυστερήμένο πνευματικό μας επίπεδο , ενώ
στην πραγματικότητα το διατηρούμε εμείς οι ίδιοι
τόσο χαμηλά , προβάλλοντας ό, τι πιο ασήμαντο φυ -
τρώνει στη γη μας ; Και παράλληλα κρατούμε
στην αφάνεια όλες τις αληθνά εκρηκτικές δυ -
νάμεις των νέων , με την ελπίδα πως θα γλυτώ -
σουμε απ'αυτούς . Αμ την ξέρουμε δα την κατα -
λυτική δύναμη της σιωπής μας ! Τα τείχη που
τους απομονώνουμε θα τους λογικέψουν και θα
τους λογικέψουν και θα προσχωρήσουν κι αυτοί
κάποτε στο κατεστημένο .
- Κι αν προσχωρήσουν ;
Θα τους αγνοήσουμε ώσπου να πεθάνουν .

΄Οταν στα 1948 κυκλοφόρησε ο Σάρτρ το βι -
βλίο του << Situations II >> διαπίστνε πως οι Γάλ -
λοι βγήκαν μ'ένα τρομερό κόμπλεξ κατωτερότη -
τας από την ήττα του '40 . << Χτυπούσαμε τη γρο -
θιά μας στο τραπέζι , γράφει , σημασία δεν ν μας έδι -
ναν . Επικαλούμαστε το περασμένο μεγαλείο της
Γαλλίας . Μα ακριβώς είναι περασμένο , μας απαν -
τούσαν >> .
Και για να τους παρηγορήσουν , τους θαύμαζαν 
ανεπιφύλαχτα και γενναόδορα για τη λογοτεχνική
τους ικμάδα που έδωσε τόσα αξιόλογα έργα , 
ακόμη και στην τραγική περίοδο της κατοχής .
Ποτέ πριν , λέει ο Σάρτρ , οι Ην. Πολιτείες ,
η Αγγλία και άλλες 20 χώρες δεν έδειξαν πιο
θερμό ενδιαφέρον για τους συγγραφείς μας . Και
Ποτέ οι συγγραφείς και οι μυθιστοριογράφοι μας
δεν προσκλήθηκαν σε τόσο πολλά μέρη , δεν φι -
λοξενήθηκαν , δεν μίλησαν και δεν έφαγαν τόσο
καλά , όσο στα χρόνια αυτά της ηθικής μας κατά -
πτωσης . Βέβαια , λεέι , πολλοί θα προτιμούσαν να
μας εκτιμούν οι ξένοι για τα κανόνια , τις βιομη -
χανίες  μας και τις πολιτικές μας προσωπικότητες .
Αλλά επειδή διψούσαμε τόσο για εκτίμηση , βο -
λευόμαστε με το λογοτεχνικό θαυμασμό που μας
πρόσφεραν ! Και επειδή στα χρόνια της κατοχής ,
άλλοι από τους λογοτέχνες μας είχαν πεθάνει ,
άλλοι παρακμάσει κι άλλοι συνεργαστεί με τον 
κατακτητή , βάλαμε μπροστά τη βιομηχανία νέων
πνευματικών προσωπικοτήτων ! Μαζεύαμε άρον
άρον τους νέους συγγραφείς , τους φουρνίζαμε σε
εκκολαπτικές μηχανές , τους ωριμάζαμε τεχνητά ,
για να βγάλουμε στα γρήγορα καινούριες μεγά -
λες μορφές που θα μας εκπροσωπούσαν στις Λόν -
ντρες , τη Στοκχόλμη και την Ουάσιγκτον . Ποτέ
μεγαλύτερος κίνδυνος δεν απείλησε τη λογοτε -
χνία μας , φώναξε τότε ο Σάρτρ .
Αυτά στη Γαλλία !
Νά 'χαμε και στην Ελλάδα τον ίδιο καημό ! Εδώ
είμαστε επιεικείς στα πρωτόλεια , μέχρι και 
γενναιόδωροι ! Αλλά έτσι και υοψιαστούμε αξία ,
συνείδηση , καλλιέργεια και τη συνέπεια όλων
αυτών , υπερηφάνεια και αυτοσεβασμό , δεν μας
παίρνεις λέξη . Υψώνουμε τείχη σιωπής .

΄Οταν ο Ελύτης ήταν νεόκοπος ποιητής , γρα -
φτηκαν κάτι λίγα γι 'αυτόν . Ο σεβαστός Τίμος
Μαλάνος του αφιέρωσε στα 1943 * ένα δοκίμιο
12 σελίδων , από τις οποίες οι 10 αναφέρονταν στον
υπερρεαλισμό , τον Ελυάρ και τον Μοντερλάν
και οι 2 - και πολλές του - αφορούσαν τον ΄Ελ -
ληνα Ελύτη . Αρκετές πάντως για να χωρέσουν
το φόβο του κριτικού , που << τα ποιήματα ( του
Ελύτη ) παρουσιάζουν συνήθως κάτι το παρα -
φορτωμένο και μ ά τ α ι ο ... Αλλά αυτό το α -
συγκράτητο παιχνίδι του Ελύτη που θα πάει ; >>
Αναρωτιέται ο κριτικός εναγώνια . << ΄Αλοτε , ομο -
λογεί , διψούσα για λίγον Ελύτη στο Καβαφικό
έργο . Σήμερα θα είχα να ζητήσω από το έργο του
άφθαστου αυτού φαντασιοκόπου , λίγον Καβάφη >> .
Ανθρώπινα τα λάθη . Αλλά δυστυχώς , τα λά -
θη παίρνουν το μέγεθος εκείνου που διαπράττει .
΄Ετσι κάποτε και ο Μπιελίνσκι βιάστηκε ! Κι
έγραψε πως ποτέ ο Ντοστογιέφσκι δεν θα γινό -
ταν τόσο μεγάλος όσο μια Γεωργία Σάνδη ! Κι 
ευτυχώς που δεν έγινε .
΄Οχι , πως με τον παραλληλισμό αμφισβητώ το
μέγεθος του Καβάφη , αλλά την όσφρηση του κρι -
τικού , αυτή ναι .
Υπάρχουν ακόμη ένα -δυό κριτικά κείμενα ,
πάντα για την πρώτη ποιητική περίοδο του Ελύ -
τη , και μετά , Σιωπή !

Στα 1965 δημοσιεύεται στο περιοδικό << Επο -
χές >> ( τ. 29 -Σεπτέμβριος ) μια φιλολογική α -
νάλυση του καθηγητή Δ.Ν. Μαρωνίτη << Πρώτα
φιλολογικά προλεγόμενα στο ΄Αξιον Εστί του
Ελύτη >> . ΄Οπως εξηγεί και ο ίδιος ο συγγραφέας ,
με το δοκίμιό του αυτό << προσπαθεί να ορίσει πε -
ρισσότερο ένα πλαίσιο και λιγότερο το περιεχό -
μενό του >> .
Ο Ελύτης χαιρετίζει με αληθινή χαρά το γεγονός ,
γιατί είναι ήδη βαθιά πληγωμένος από τα τείχη
της σιωπής γύρω από το έργο του . Σε μια συνέ -
ντευξή του στην εφημερίδα Βήμα ( 31 Οκτωβρίου
1965 ) λέει :

<< Είναι περίεργο μα την αλήθεια , αυτό που συμ -
βαίνει στον τόπο μας με την κριτική . ( ... ) ... στην Ελ -
λάδα ο αριθμός εκείνων που κάνουν κριτική ολοένα
λιγοστεύει . Και πως , κι εκεινών που μας έχουν απο -
μείνει , η εργασία παρουσιάζει μια τόσο τρομακτική
ανεπάρκεια ( ... ) Αν στην Ελλάδασυμβαίνει το φαι -
νόμενο να ξεκινούν πολλοί και να φτάνουν λίγοι , κατά
ένα μεγάλο μέρος οφείλεται , νομίζω , στο βαθμιαίο
μαρασμό που παθαίνει ο καλλιτέχνης , καταδικασμένος
να σβήνει , χωρίς τη χαρά μιας ανταπόδοσης ηθικής
ή υλικής , μέσα στη γύρω του παγερότητα και αδιαφορία ...>>

Στην ίδια αυτή συνέντευξη ο Ελύτης θα πει 
και τούτο το υπέροχο , αλλά τόσο τραγικό :

<< Δεν λυπάμαι τους ποιητές που έμειναν χωρίς
κοινόν , λυπάμαι το κοινόν που έμεινε χωρίς ποιητές >>



* Κριτικά Δοκίμια 1943 -Αλεξάνδρεια


" Υπάρχει και στην ποίηση παράγκα ''
Διογένης Γαλήνης